افزایش تعداد گلبولهای قرمز خون را، غلظت خون می گویند. اگر میزان هموگلوبین خون در آقایان بیشتر از ۱۸ و در خانم ها بیشتر از ۱۶ گرم در دسی لیتر باشد، غلظت خون گفته میشود.
پزشکان اصطلاح پلی سیتمی (polycythaemia) و اریتروسیتوز (erythrocytosis) را برای نشان دادن افزایش تعداد گلبول های قرمز خون به کار می برند.
بیشتر سلول های خون را گلبول های قرمز تشکیل می دهند. آن ها اکسیژن را به تمامی بدن می رسانند. لذا حجم اصلی آنها را هموگلوبین ( پروتئین حمل کننده اکسیژن) تشکیل می دهد.
تعداد گلبول های قرمز خون بر اساس سن و جنس افراد متفاوت است. آقایان گلبول های قرمز بیشتری از خانم ها دارند و نوزادان تازه متولد شده اغلب گلبول قرمز بیشتری از بزرگسالان دارند.
بیماری غلظت خون به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود که در بیماری غلظت خون اولیه، تولید گلبولهای قرمز خون توسط سیستم خون ساز بدن به صورت خودکار بالاست. در غلظت خون ثانویه، سیستم خون ساز بدن سالم است ولی بیماریهایی مانند بیماریهای مزمن ریوی، کلیوی و قلبی و یا تومورها، کاهش اکسیژن رسانی بافتی، بودن در ارتفاعات، سیگار کشیدن و زندگی در هوای آلوده موجب افزایش غلظت خون می شوند.
افزایش غلظت خون از این جهت خطرناک است که موجب کند شدن حرکت خون در عروق شده و خطر سکته را افزایش می دهد.
برخی از افراد مبتلا به افزایش غلظت خون هیچ گونه علایمی ندارند و در برخی افراد اختلالاتی مانند برافروختگی پوست صورت، قرمزی چشمها، اختلالات هوشیاری، منگی، سردرد، خواب آلودگی و گزگز دست و پا مشاهده می شود. خارش پوست به ویژه پس از استحمام، برجسته شدن وریدهای چشم، بزرگی کبد و طحال نیز از علایم شایع این مشکل هستند. در صورت عدم کنترل و درمان غلظت خون، بیماری هایی مانند زخم معده ، دردهای استخوانی و در مراحل بعد نقرس و سنگ کلیوی بروز می کنند.
چه عواملی باعث غلظت خون می شوند؟
بخشی از علت ابتلا به مشکل غلظت خون، زمینه های ارثی و مادرزادی است (۵ تا ۱۰ درصد موارد). ولی بیشترین علت ابتلا به غلظت خون ، وجود بیماری های ریوی و قلبی است که باعث کاهش اکسیژن در بدن می شوند.
زمانی که اکسیژن کافی به بدن نرسد، برای جبران این کمبود، گلبول قرمز بیشتری در بدن ساخته می شود و این امر باعث افزایش غلظت خون در رگ ها می شود.
با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی به نام اریتروپویتین از کلیه ترشح می شود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک می کند تا بتواند کمبود اکسیژن رسانی به بافت های بدن را با افزایش گلبول قرمز جبران کند.
اغلب افراد ساکن در مکان هایی نظیر کوهستان و ارتفاعات و یا مکان های دچار آلودگی هوا، به دلیل کمبود اکسیژن ، دچار بیماری غلظت خون می شوند.
استرس و تنش های عصبی هم عامل بروز غلظت خون هستند. استرس و فشارهای روانی سبب افزایش ترشح آدرنالین و در نتیجه بروز انقباضات عروقی میشوند، بدین ترتیب پلاسمای خون به خارج عروق نشت کرده و نسبت آن به گلبول قرمز کاهش مییابد.
تعریق و اسهالهای شدید از علل بروز غلظت خون موقتی هستند.
یکی دیگر از علل مهم غلظت خون، کشیدن سیگار است. با مصرف سیگار، اکسیژن رسانی به خون کم شده و غلظت خون ثانویه ایجاد می شود.
در برخی افراد به طور ارثی، هموگلوبین خون شان به راحتی اکسیژن را به بافت ها تحویل نمی دهد که در واقع به آن هموگلوبین غیرطبیعی گفته می شود که جزء علل نادر غلظت خون محسوب می شود.
بیماری مغز استخوان، تومورهای بدخیم کلیوی و کبدی در بزرگسالان، تومورهای مخچه ای در کودکان، فیبروم های رحمی در زنان، کیست های متعدد کلیه، سنگ کلیه و انسداد مجاری ادراری نیز می توانند غلظت خون را سبب شوند.
علائم آن چیست؟
سرخ شدن صورت
تیرگی رنگ لب به ویژه هنگام انجام فعالیت های ورزشی
اختلالات تنفسی مثل تنگی نفس
اختلالات هوشیاری، منگی و خواب آلودگی
اختلالات بینایی مثل تاری دید
ضعف و بی حالی
سردردهای غیرطبیعی
خارش بدن به ویژه بعد از دوش گرفتن با آب گرم
برجستگی وریدهای چشم
عوارض آن کدام اند؟
غلظت خون در بدن باعث کند شدن حرکت خون در قلب و رگ ها می شود که با گرفتگی اندام هایی نظیر دست و پا، موجب سکته مغزی یا قلبی خواهد شد.
افزایش غلظت خون در افراد مبتلا به بیماری های ریوی، باعث آمبولی (انسداد جریان خون) ریه می شود.
زخم معده ، دردهای استخوانی و در مراحل بعد نقرس و سنگ کلیوی می تواند بروز کند.
فشار خون بالا
خونریزی بینی
بزرگی کبد و طحال
درمان آن چگونه است؟
درمان عامل زمینه ای در صورت وجود گرفتن خون از بیمار درمان های دارویی جهت کاهش تولید گلبول های قرمز خون پرهیز از سیگار و هوای آلوده مصرف مایعات زیاد (مصرف حداقل روزی هشت لیوان مایعات)
تغذیه مناسب برای کاهش غلظت خون چیست؟
پزشکان معتقدند با نوشیدن آب کافی، غلظت خون در حد متعادل باقی می ماند و مشکلاتی مانند لخته شدن خون که عاملی در بروز سکته قلبی است، بروز نمی کند، زیرا کم آبی باعث افزایش غلظت خون شده و گردش خون را دچار اشکال می کند.
آلبالو و آب لیموی ترش برای رفع غلظت خون مفید است. مصرف موز نیز برای صاف کردن خون مفید است.
به طور کلی میوهها و سبزیها، به علت دارا بودن ویتامین C و فیبرهای محلول و نامحلول، باعث کاهش غلظت خون، کاهش میزان فیبرینوژن (پروتئینی که تبدیل به لخته خون می شود) و کاهش فشار خون می شوند. به همین علت افرادی که گیاه خوارند ، نه تنها احتمال ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را از خود دور کردهاند، بلکه دارای خون رقیقتر و فشارخون و فیبرونوژن پایینتری نسبت به افراد هم سن و سال خود هستند.
برای کاهش لخته شدن خون از روغن جامد ، روغن نارگیل ، چربیهای حیوانی، گوشت قرمز ، دل، قلوه، مغز ، پیه گاو و گوسفند به مقدار خیلی کم مصرف کنید و به جای آن از لبنیات کم چرب، ماهی، سبزی و میوه ی فروان استفاده کنید.
منبع :انجمن عروسانه