در دنیای امروز، اقتصاد دیجیتال به یکی از اولویتهای اصلی کشورهای مختلف در سراسر جهان تبدیل شده است. این تحول به ویژه در منطقه منا (MENA)، شامل خاورمیانه و شمال آفریقا، اهمیت بیشتری پیدا کرده و بسیاری از کشورها در این منطقه به سرمایهگذاریهای کلانی در این حوزه روی آوردهاند. در حالی که کشورهای توسعهیافته مانند ایالات متحده، چین و اتحادیه اروپا سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی (GDP) خود را از طریق اقتصاد دیجیتال به دست میآورند، کشورهای منطقه منا نیز به سرعت در حال پیگیری این روند هستند. ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای بزرگ این منطقه، پتانسیل قابل توجهی برای توسعه اقتصاد دیجیتال دارد.
سرمایهگذاری کشورهای منا در اقتصاد دیجیتال
فهرست سرفصل ها
کشورهای منطقه منا با درک اهمیت دیجیتالی شدن اقتصاد، تلاشهای زیادی را برای توسعه زیرساختهای دیجیتال و جذب سرمایهگذاری در این حوزه انجام دادهاند. به عنوان مثال، امارات متحده عربی به عنوان یکی از پیشروترین کشورهای منطقه، سالهاست که در مسیر دیجیتالیزه کردن اقتصاد خود گام برداشته است. شهر دبی به عنوان یکی از قطبهای فناوری در جهان شناخته میشود و امارات از طریق برنامههایی مانند استراتژی هوش مصنوعی 2031 و دبی اسمارت سیتی سرمایهگذاریهای کلانی در این حوزه انجام داده است.
عربستان سعودی نیز با اجرای طرح ویژن 2030 به دنبال تبدیل اقتصاد خود به یک اقتصاد مبتنی بر فناوریهای نوین است. در این راستا، این کشور برنامههای گستردهای برای توسعه هوش مصنوعی، بلاکچین و اینترنت اشیا (IoT) به منظور افزایش بهرهوری در بخشهای مختلف اقتصاد خود به اجرا گذاشته است. طبق گزارشهای منتشر شده، عربستان در حال برنامهریزی برای افزایش سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی خود به 15 درصد تا سال 2030 است.
مصر نیز به عنوان یکی دیگر از کشورهای منطقه منا، به دنبال رشد اقتصاد دیجیتال است و برنامههایی برای توسعه فینتک، پلتفرمهای آموزشی دیجیتال و تجارت الکترونیک در دست دارد. این کشور به طور مداوم در حال توسعه زیرساختهای ارتباطی و دیجیتالی است تا به بازیگری اصلی در اقتصاد دیجیتال منطقه تبدیل شود.
پتانسیل بالای ایران در اقتصاد دیجیتال
ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای بزرگ و پرجمعیت منطقه، ظرفیت بالایی برای توسعه اقتصاد دیجیتال دارد. اگرچه کشور ما هنوز به طور کامل از فرصتهای موجود در این حوزه استفاده نکرده، اما برخی ویژگیها و مزیتها نشان میدهد که با برنامهریزی صحیح و سرمایهگذاریهای کلان، ایران میتواند به یکی از پیشروهای منطقه در اقتصاد دیجیتال تبدیل شود.
1. جمعیت جوان و تحصیلکرده
ایران با داشتن بیش از 80 میلیون نفر جمعیت که بخش زیادی از آن را جوانان و دانشآموختگان دانشگاهی تشکیل میدهند، یک بازار بسیار مناسب برای توسعه فناوریهای دیجیتال دارد. جمعیت جوان به سرعت با فناوریهای جدید سازگار میشوند و میتوانند به نیروی محرکهای برای رشد سریع اقتصاد دیجیتال تبدیل شوند. این نیروها به عنوان کارآفرینان و نوآوران میتوانند در زمینههایی مانند فینتک، تجارت الکترونیک و هوش مصنوعی فعالیت کنند و به رشد این حوزه کمک کنند.
2. توسعه زیرساختهای ارتباطی
ایران طی سالهای اخیر سرمایهگذاریهای مهمی در حوزه زیرساختهای ارتباطی و اینترنت پرسرعت انجام داده است. توسعه شبکههای فیبر نوری و گسترش اینترنت همراه 4G و به زودی 5G، امکان دسترسی بیشتر به خدمات دیجیتال را برای مردم فراهم کرده است. با تقویت این زیرساختها، ایران میتواند به بستری مناسب برای توسعه پلتفرمهای دیجیتال، اپلیکیشنهای نوین و تجارت الکترونیک تبدیل شود.
3. ظرفیت بالای صادرات دیجیتال
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در منطقه و نزدیکی به کشورهای منا و آسیای میانه، میتواند به یک قطب صادرات خدمات و محصولات دیجیتال تبدیل شود. شرکتهای ایرانی میتوانند با استفاده از فناوریهای نوین و سرمایهگذاری در تولید نرمافزارها و پلتفرمهای دیجیتال، به بازارهای منطقهای و حتی جهانی وارد شوند. تولید اپلیکیشنهای موبایل، خدمات مبتنی بر فضای ابری، و محصولات فینتک از جمله فرصتهای مهمی است که ایران میتواند در آنها نقشآفرینی کند.
4. توسعه استارتاپها
در سالهای اخیر، اکوسیستم استارتاپی ایران رشد قابل توجهی داشته و استارتاپهای مختلفی در حوزههای دیجیتال نظیر تجارت الکترونیک، حملونقل هوشمند، و فینتک شکل گرفتهاند. با حمایت از این استارتاپها و ایجاد سیاستهای مناسب برای تسهیل سرمایهگذاریهای خارجی، ایران میتواند به یک مرکز نوآوری در منطقه منا تبدیل شود.
آمار و چشمانداز جهانی
طبق گزارشهای منتشر شده، در کشورهای توسعهیافته، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی به طور میانگین 15 تا 20 درصد است. به عنوان مثال، ایالات متحده آمریکا یکی از بزرگترین اقتصادهای دیجیتال در جهان است که سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی آن به بیش از 19 درصد میرسد. چین نیز به عنوان یکی دیگر از بازیگران اصلی در حوزه اقتصاد دیجیتال، سهمی معادل 30 درصد از GDP خود را از این بخش به دست میآورد.
در منطقه منا، کشورهای پیشرو مانند امارات و عربستان در تلاش هستند تا این سهم را به 10 تا 15 درصد افزایش دهند. در ایران نیز، اگرچه اقتصاد دیجیتال هنوز به طور کامل توسعه نیافته است، اما تخمین زده میشود که سهم آن از تولید ناخالص داخلی کمتر از 6 درصد باشد.
نتیجهگیری و امیدواری برای آینده ایران
با توجه به ظرفیتهای بالای ایران و تجربه کشورهای موفق در منطقه منا و جهان، میتوان امیدوار بود که با سرمایهگذاریهای مناسب و اجرای سیاستهای حمایتی، ایران نیز بتواند به یکی از بازیگران اصلی در حوزه اقتصاد دیجیتال تبدیل شود. اگر برنامهریزیهای دقیق و حمایتهای لازم از استارتاپها، نوآوران و زیرساختهای دیجیتال صورت گیرد، سهم ایران از اقتصاد دیجیتال میتواند به سرعت افزایش یابد و به 15 درصد GDP برسد، همانند کشورهای توسعهیافته.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تحولات اقتصاد دیجیتال در ایران و جهان، به سایت توسعه اقتصاد دیجیتال مراجعه کنید.