مورچه های انگلی روشی پیدا کرده اند که بتوانند کلونی هایی را که ملکه های بسیار قدرتمندی دارند، بدون جنگیدن مستقیم تصاحب کنند. آن ها با پاشیدن یک ماده شیمیایی در لانه، میان اعضای کلونی اختلاف ایجاد می کنند و همین آشوب باعث می شود بتوانند کنترل را به دست بگیرند.
انسان ها همیشه فکر کرده اند خیلی زرنگ هستند که دشمنانشان را به جان هم می اندازند و بدون جنگیدن پیروز می شوند. اما وقتی می بینیم حشراتی با مغزی بسیار کوچک همین حقه را خیلی قبل تر از ما بلد بوده اند، آن «نبوغ» چندان خاص به نظر نمی رسد.
دو گونه مورچه به نام های Lasius orientalis و Lasius umbratus دیده شده اند که لانه هایی را که خویشاوندانشان ساخته اند، تصاحب می کنند. اینکه موجودات زنده از کار و زحمت دیگران استفاده کنند چیز تازه ای نیست، اما این تحقیق نشان می دهد مورچه های انگلی به جای جنگیدن با ملکه، کاری می کنند که کارگران کلونی خودشان علیه ملکه شورش کنند.
L. orientalis وارد لانه می شود و چندین بار روی ملکه میزبان مواد شیمیایی می پاشد. کم کم این مواد باعث می شود کارگران تحریک شوند و ملکه را طی چهار روز تکه تکه کنند. در مقایسه با این، اعدام ماری آنتوانت تقریباً مهربانانه بوده است.
L. umbratus همین روش را استفاده می کند اما کارآمدتر؛ فقط با دو بار اسپری به نتیجه می رسد، درحالی که گونه قبلی حدود ۱۵ بار اسپری می کند. در هر دو حالت، ملکه انگلی پس از کارش سریع فرار می کند تا گیر نیفتد.
کیزو تاکاسوکا، نویسنده اصلی تحقیق، می گوید مورچه ها در دنیایی از بوها زندگی می کنند. ملکه انگلی قبل از ورود به لانه، یواشکی بوی کلونی میزبان را از مورچه های بیرونی به بدنش منتقل می کند تا دشمن شناخته نشود.
طبیعی است فکر کنیم کارگران پس از کشتن ملکه خودشان، یکی از میان خودشان را انتخاب کنند، اما انگار می ترسند سرنوشت ملکه قبلی تکرار شود. به جای این کار، ملکه انگلی را می پذیرند و او شروع به تخم گذاری می کند و همان کارگران از تخم های او مراقبت می کنند. رئیس جدید نه تنها مثل قبلی است، بلکه بدتر هم هست، چون دیگر ژن های خودشان منتقل نمی شود.
این کشف نخست توسط تاکو شیمادا انجام شد؛ کسی که از کودکی عاشق مورچه ها بوده و وبلاگی به نام Antroom دارد. تاکاسوکا سه سال بعد مطلب او را دید و آن را چنان ارزشمند دانست که باید به عنوان دانش علمی ثبت می شد.
قبلاً تصور می شد ملکه انگل، به طور مستقیم ملکه اصلی را می کشد، همان طور که در گونه های دیگر دیده شده که ملکه واقعاً سر رقیبش را می بُرد.
پژوهشگران می گویند مادرکشی در طبیعت بسیار نادر است، چون مزایای داشتن مادر آن قدر زیاد است که ازبین بردنش تقریباً هیچ وقت سودی ندارد. اما اگر ملکه را بیشتر به عنوان یک «حاکم» ببینیم تا «مادر»، موضوع قابل درک تر می شود.
به احتمال زیاد مایع اسپری شده چیز پیچیده ای نیست؛ احتمال می دهند فقط اسید فرمیک باشد؛ ماده ای که بسیاری از مورچه ها برای دفاع یا هشدار استفاده می کنند. مورچه های انگلی از همین نقطه ضعف بهره برده اند.
تاکاسوکا می گوید وقتی ملکه ناگهان با مقدار زیادی اسید فرمیک پوشیده می شود، کارگران او را یک تهدید بزرگ برای کلونی تصور می کنند و رفتار تهاجمی شان فعال می شود.
سخت ترین بخش کار برای مورچه انگل، ورود به کلونی است بدون اینکه همان سرنوشتی را پیدا کند که ملکه میزبان پیدا خواهد کرد.
پژوهشگران این مرحله را شبیه سازی کردند و ملکه انگل را یک شب با چند کارگر و پیله قرار دادند. فردا صبح، او بوی کلونی را گرفته بود و عملاً یک استتار شیمیایی کامل داشت.
به نظر می رسد این دو گونه انگلی از یک نیا به این رفتار نرسیده اند، بلکه هرکدام جداگانه آن را تکامل داده اند؛ یعنی تکامل همگرا. این نشان می دهد کلونی های میزبان در برابر نفوذ آسیب پذیرتر از معمول هستند.
تاکاسوکا در پایان می گوید موجودات انگلی در طبیعت راهبردهای عجیب و متنوعی برای کنترل میزبان دارند و این کشف درباره مورچه ها نمونه جذاب دیگری است.
منبع : www.cell.com