تخصص اورولوژی یا جراحی کلیه و مجاری ادرار چیست؟
تخصص اورولوژی یا جراحی کلیه و مجاری ادرار چیست؟

اگر به جراحی روی بیماران علاقه­مند اید، اورولوژی یا جراحی کلیه و مجاری ادرار از جمله مناسب ترین تخصص ها برای شماست. بیشتر دانشجویان پزشکی تجربه­ی زیادی با اورولوژی نداشته­اند و صرفا جوک های بسیاری درباره­ی “پدیده­ی ویاگرا” شنیده­اند. این رشته، یکی از رشته های بسیار تخصصی پزشکی ست که به درمان بیماری هایی که ذات نسبتا حساسی دارند (سیستم مجاری ادراری و تناسلی مردان) می­پردازد و پیامدهای درمانی خوبی دارد. در این تخصص، شما می­توانید روابط بلند مدتی با بیماران خود داشته باشید (اما با این حال پزشک مراقبت های اولیه­ی آن ها نباشید)، می­توانید به جراحی بپردازید ( اما از خواب شبانه­ی خوبی برخوردار باشید) و همچنین می­توانید واقعا به بهبود کیفیت زندگی بیماران خود، کمک کنید.

نمایی کلی از اورولوژی

اورولوژی یکی از رشته های تخصصی جراحی ست که بر مجاری ادراری زنان و مردان و همچنین دستگاه تناسلی مردان تمرکز دارد. دیدگاه رایجی درباره­ی اورولوژی وجود دارد که تنها کار متخصصین این رشته، جراحی بر روی دستگاه تناسلی مردان است. اگرچه اورولوژیست ها واقعا جراحی های اندام تناسلی مردان (آلت تناسلی، بیضه ها و اسکروتوم) را انجام می­دهند، تخصص اورولوژی چیزی بیشتر از این است. این متخصصین در تشخیص و مدیریت بیماری های درگیرکننده­ی کلیه ها، حالب ها، پروستات، مثانه، پیشابراه و دستگاه تناسلی مردان، مهارت دارند.

اورولوژیست ها در هر چیزی که با عبور ادرار ارتباط دارد – از تولید آن در کلیه گرفته تا رهاسازی آن از پیشابراه – مهارت دارند. این متخصصین می­توانند از طریق جراحی، مشکلاتی مانند انسداد دریچه های پیشابراه خلفی در نوزادان پسر یا انسداد خروجی مثانه به علت هایپرتروفی خوش­خیم مثانه در مردان مسن را اصلاح کنند. بخش بزرگی از بیماران مراجعه کننده به متخصصین اورولوژی، بیماران مبتلا به عفونت های مجاری ادراری – که در همه­ی گروه های سنی رخ می­دهند و می­توانند بسیار تخریب­گر باشند – هستند؛ به خصوص اگر این عفونت به عفونت نگران کننده­ی خود کلیه منجر شده باشد (پیلونفریت). در واقع این عفونت ها، خود می­توانند نشانگر مشکلات زمینه­ای دستگاه ادراری باشند. در نتیجه، متخصصین اورولوژی با استفاده از تست های پیشرفته (آنالیز آزمایشگاهی ادرار، مطالعات جریان اورودینامیک، سیستوسکوپی)، به تشخیص رسیده و شروع به تنظیم برنامه­ های درمانی می­کنند.

در جمعیت کودکان، تمرکز این رشته بر ناهنجاری های مادرزادی است. ناهنجاری های مادرزادی، دستگاه مجاری ادراری را بیش از هر دستگاه دیگری درگیر می­کنند. این ناهنجاری ها شامل موارد ذیل می­شوند: بیضه­ی نزول نکرده (کریپتورکیدیسم)، اتصال نامناسب حالب به مثانه به نحوی که سبب بازگشت ادرار به کلیه شود (رفلاکس وزیکویورترال)، اکستروفی مثانه و نواحی دچار بدشکلی کلوآک با دسترسی مشکل و دستگاه تناسلی مبهم. مطمئنا، یک اورولوژیست عمومی می­تواند برخی از بیماری های خفیف تر را درمان کند، اما احتمالا موارد پیچیده تر را به متخصص اورولوژی اطفال ارجاع خواهد داد.

سنگ کلیه (نفرولیتیازیس) - که هم در زنان و هم در مردان ایجاد می­شود
سنگ کلیه (نفرولیتیازیس) – که هم در زنان و هم در مردان ایجاد می­شود

سنگ کلیه (نفرولیتیازیس) – که هم در زنان و هم در مردان ایجاد می­شود – در حیطه­ی تخصص اورولوژی قرار می­گیرد. برخی از نفرولوژیست ها نیز به درمان بیمارانی که دارای کلیه های سنگ­ساز هستند علاقه­مند اند، اما درصورتی که سنگ سبب انسداد مجاری ادراری شود، بیرون آوردن آن بر عهده­ی متخصص اورولوژی خواهد بود. جراحی سنگ کلیه به نوشته های بقراط بازمی­گردد. مطمئنا از آن زمان تا کنون تغییرات بسیاری ایجاد شده است. با ظهور تکنولوژی اندوسکوپی در سال های اخیر، می­توان با استفاده از روش های کم تهاجمی سنگ را خرد کرد. این خرده سنگ ها سپس بدون نیاز به ایجاد برش جراحی، از مجرا عبور می­کنند. امروزه متخصصین اورولوژی از ابزارهای پیشرفته­ای جهت درمان سنگ کلیه استفاده می­کنند؛ مانند: یورتروسکوپی سخت و انعطاف­پذیر، خارج­سازی پرکوتانئوس سنگ و لیتوتروپسی اکستراکورپورال با استفاده از امواج صوتی پرقدرت (بویژه اگر سنگ سبب انسداد و عفونت شده باشد). برای کسانی که به بازی های کامپیوتری علاقه دارند، هماهنگی چشم و دست در اینجا به کار می­آید. خارج­سازی سنگ ها با استفاده از جراحی باز، عمدتا دیگر انجام نمی­شود.

بی­اختیاری، هم افراد مسن و هم افراد جوان تری که دچار مشکلات نورولوژیک یا آسیب نخاع هستند را فارغ از جنسیت درگیر ساخته و می­تواند زندگی بیمار را به شدت مختل کند. بی­اختیاری یکی از مواردی ست که متخصص اورولوژی می­تواند با درمان آن، تغییر قابل توجهی در کیفیت زندگی فرد ایجاد کند. فرض کنید از ترس خیس کردن خود، نتوانید از خانه خارج شوید. این موضوع می­تواند برای برخی ناتوان کننده باشد. متخصص اورولوژی می­تواند با استفاده از روش های تشخیصی پیشرفته مانند مطالعات اورودینامیک به ارزیابی علت زمینه­ای بی­اختیاری پرداخته و جهت خشک نگاه داشتن فرد، درمان های دارویی یا جراحی پیشنهاد دهد.

اختلال عملکرد جنسی بخش قابل توجهی از حرفه­­ی اورولوژی را تشکیل می­دهد. پیش از این اورولوژی بیشتر بر اختلال عملکرد جنسی مردان تمرکز داشت؛ اما پس از آنکه اورولوژیست معروف، جنیفر برمن، درمان اختلال عملکرد جنسی زنان را رایج نمود، اورولوژیست ها به دنیای پیچیده­ی اختلال عملکرد زنان نیز وارد شدند. در دنیای مردان، برای ناتوانی جنسی درمان های دارویی – مانند ویاگرا – وجود دارد و در صورتی که درمان دارویی موثر واقع نشود، می­توان درمان های جراحی مانند پروتز آلت تناسلی را در پیش گرفت. در دنیای زنان، مداخلات دارویی و جراحی هنوز در حال بررسی اند. مسلم است که اصلاح اختلالات جنسی، از دیگر مواردی ست که تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیمار دارد.

تخصص اورولوژی یا جراحی کلیه و مجاری ادرار چیست؟
تخصص اورولوژی یا جراحی کلیه و مجاری ادرار چیست؟

پیوند کلیه و بازسازی تروماتیک، دو مورد از حیطه های نسبتا نادر اورولوژی هستند که می­توانند مورد توجه افراد با انگیزه قرار گیرند. برخی از متخصصین اورولوژی در دنیای پیوند کلیه نقشی را بر عهده می­گیرند. این نقش می­تواند جراح اصلی پیوند کلیه، و یا نقشی در تیم پیوند کلیه – برای مثال انجام نفروکتومی فرد دهنده – باشد. البته اینکه متخصص اورولوژی چه نقشی را بر عهده بگیرد، به مرکز پزشکی بستگی دارد. پیوند کلیه جزئی از حرفه­ی همه­ی متخصصین اورولوژی نیست و افراد علاقه­مند، باید خود به دنبال آن بروند. تروما از دیگر زمینه­های اورولوژی ست که آموزش آن در برنامه های آموزشی مختلف، یکسان نیست. در صورتی که بیمار دچار پارگی های پیشابراه یا آسیب کلیه شده باشد، متخصصین اورولوژی اعضای کلیدی تیم تروما در اتاق عمل به شمار می­روند. آن ها می­توانند با استفاده از پیشرفت های به دست آمده در تصویربرداری مجاری کلیوی، به ارزیابی سریع مجاری ادراری جهت بررسی وجود هرگونه تروما بپردازند. جراحی بازسازی پیشابراه، جنبه­ های جذاب آناتومی اورولوژی و جراحی پلاستیک را در هم می­آمیزد.

متخصصین اورولوژی در حرفه­ی خود با موارد بی­شماری از بیماری های بدخیم نیز مواجه می­شوند. سرطان پروستات در مردان – مگر آنکه به طور به خصوص به جنبه های دیگر اورولوژی مرتبط باشد- بزرگترین مشکل بالینی در رشته­ی اورولوژی ست. بسیاری از مردان و زنانی که در ادرار خود خون مشاهده کرده­اند، جهت بررسی سرطان مثانه یا کلیه، به اورولوژیست ارجاع داده می­شوند. متخصصین اورولوژی سرطان بیضه یا آلت تناسلی را به وسیله­ی جراحی درمان می­کنند. باور بر این است که جراحی های بزرگ و اصلی اورولوژی بزرگسالان، در زمینه­ی سرطان انجام می­شوند و این باور، دور از حقیقت نیست. اگر چه متخصصین اورولوژی رزکسیون آناتومیکی تومور را به وسیله­ی جراحی انجام می­دهند ( و یا دانه های پرتوزا را می­کارند)، در هنگام تعیین برنامه­ی شیمی­درمانی، همکاری نزدیکی با انکولوژیست های بالینی دارند. همانطور که پیش­تر ذکر شد، گاهی مراجعه به دو پزشک برای بیمار استرس­زا ست و بنابراین، برخی از بیماران به بیمارستان آموزشی محلی خود ارجاع داده می­شوند؛ زیرا در این مراکز، پزشک متخصص در رشته­ی انکولوژی اورولوژی می­تواند جراحی را انجام داده و پس از آن نیز خود به مراقبت از این بیماران بپردازد.

بسیاری از دانشجویان می­دانند که متخصصین اورولوژی در زمینه­ی بیماری های پروستات تبحر دارند. اما پروستات همیشه دچار سرطان نمی­شود؛ در حقیقت، بیشتر مردان مسن دچار هایپرتروفی خوش­خیم پروستات (BPH) – بزرگی پروستات – هستند. بسیاری از این افراد به علت پروستات بزرگ خود، در تخلیه­ی مثانه دچار مشکل می­شوند. این مشکل می­تواند بسیار آزار دهنده باشد و حتی به احتباس ادراری حاد منجر گردد. بار دیگر، متخصصین اورولوژی می­توانند جهت آسان­سازی عبور ادرار، درمان های دارویی و در صورت نیاز درمان های جراحی پیشنهاد دهند.

امیدوارم که به کمک این مقاله به خوبی با تخصص جراحی کلیه و مجاری ادرار یا اورولوژی آشنا شده باشید. برای مشاوره با پزشکان اورولوژیست به وبسایت درمانکده مراجعه کنید.