هنر و علم، دو نیروی خلاق و تحولی هستند که میتوانند جهان ما را تحت تأثیر قرار دهند. آیا تا به حال فکر کردهاید که چگونه یک نقاشی زیبا یا یک کشف علمی میتواند سرنوشت جوامع را تغییر دهد؟ این دو حوزه، هر کدام به نوبه خود، ابزاری برای ایجاد تغییرات مثبت در جامعه به شمار میروند. هنر با توانایی خود در انتقال احساسات و ارزشهای انسانی، میتواند به ترویج همبستگی و مسئولیت اجتماعی بپردازد، در حالی که علم با ارائه راهکارها و دادههای تحلیلی، به حل مشکلات اجتماعی و توسعه پایدار کمک میکند.
تلفیق هنر و علم نه تنها موجب نوآوری و پیشرفت میشود بلکه میتواند به شناخت عمیقتری از مسائل اجتماعی منجر گردد. در این مقاله به بررسی تأثیرات این دو حوزه بر جامعه پایدار خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که چگونه این همکاری میتواند به ایجاد تغییرات مثبت و پایدار کمک کند. از چالشها و فرصتهای موجود در این مسیر صحبت خواهیم کرد و به بررسی راهکارهایی خواهیم پرداخت که میتواند این دو عنصر را به هم پیوند دهد. برای شناخت این ارتباط عمیق و شکلگیری آیندهای بهتر با ما همراه شوید.
تأثیر هنر و علم بر جامعه پایدار
فهرست سرفصل ها
هنر و علم به عنوان دو عرصه مهم و بنیادین در شکلگیری و توسعه جوامع، نقش بیبدیلی در ایجاد تغییرات اجتماعی و پایداری دارند. هر دو این حوزهها به نوعی بازتابدهنده واقعیتهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هستند و میتوانند به عنوان ابزاری برای ارتقاء کیفیت زندگی و ایجاد فرهنگهای پایدار عمل کنند. تأثیر هنر و علم بر جامعه پایدار به وضوح در نحوه تعامل آنها با یکدیگر و با دیگر بخشهای جامعه مشاهده میشود. به عنوان مثال، در بسیاری از موارد، علم به هنر الهام میبخشد و هنر نیز میتواند به علم و فناوری روح بخشی کند. این تعامل نه تنها موجب پیشرفت و نوآوری میشود بلکه میتواند به حل مسائل اجتماعی نیز کمک کند.
تأثیر هنر و علم در ایجاد تغییرات پایدار به ویژه در زمینههای اجتماعی و فرهنگی نمایان است. هنر به عنوان یک زبان جهانی، میتواند احساسات و ارزشهای انسانی را منتقل کند و به ترویج مفاهیم مهمی چون همبستگی، احترام و مسئولیت اجتماعی کمک کند. در عین حال، علم نیز با ارائه ابزارها و راهکارهای علمی به حل مشکلات اجتماعی کمک میکند و میتواند زیرساختهای لازم برای توسعه پایدار را فراهم آورد. بدین ترتیب، این دو حوزه میتوانند به عنوان یک پل عمل کنند که جامعه را به سمت تغییرات مثبت و پایدار هدایت مینماید.
اگر به دنبال مطالب مشابه دیگری هستید، به سایت ایران وی تورز حتما سربزنید.
هنر و علم در ایجاد تغییرات اجتماعی
در بسیاری از جوامع، هنر و علم به عنوان دو نیروی محرکه برای ایجاد تغییرات اجتماعی عمل کردهاند. به عنوان نمونه، در دورانهای مختلف تاریخی، هنرمندان و دانشمندان با همکاری یکدیگر توانستهاند تغییرات عمدهای را در زمینههای اجتماعی و فرهنگی به وجود آورند. یکی از نمونههای بارز این همکاری، جنبشهای هنری و اجتماعی است که در آن هنرمندان با استفاده از آثار خود به نقد و بررسی مسائل اجتماعی پرداخته و تلاش کردهاند تا آگاهی عمومی را افزایش دهند. در واقع، هنر به عنوان ابزاری برای ابراز نارضایتی و جلب توجه به مسائل اجتماعی عمل میکند و میتواند به تغییر نگرشها و رفتارها منجر شود.
به عنوان مثال، نقاشیها و آثار هنری میتوانند به تصویر کشیدن مشکلات اجتماعی و فرهنگی کمک کنند و از این طریق به ترویج تغییرات مثبت در جامعه بپردازند. در این راستا، علم نیز با ارائه دادهها و تحلیلهای دقیق میتواند به درک بهتر از این مسائل کمک کند. به همین دلیل، تلفیق هنر و علم در ایجاد تغییرات اجتماعی نه تنها ضروری بلکه حیاتی است. این دو حوزه با هم میتوانند به ارتقاء کیفیت زندگی و ایجاد جوامع پایدار کمک کنند.
هنر و علم: راهی به سوی تغییرات مثبت
تلفیق هنر و علم میتواند به عنوان یک راهکار مؤثر برای ایجاد تغییرات مثبت در جامعه شناخته شود. از طریق این همکاری، میتوان به تولید ایدههای نوآورانه و خلاقانه دست یافت که به حل مسائل اجتماعی کمک میکند. به عنوان مثال، در زمینههای محیطزیستی، هنرمندان و دانشمندان میتوانند با هم همکاری کنند تا آگاهی عمومی را در مورد تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن افزایش دهند. آثار هنری میتوانند احساسات عاطفی را در مورد بحرانهای محیطی برانگیزند و مردم را به عمل وادارند.
همچنین، در زمینه آموزش، هنر و علم میتوانند به یکدیگر کمک کنند تا فرآیند یادگیری را جذابتر و مؤثرتر کنند. این امر به ویژه در آموزشهای هنری و علمی در مدارس و دانشگاهها مشهود است. در واقع، ارتباط میان هنر و علم میتواند به دانشآموزان و دانشجویان کمک کند تا درک عمیقتری از موضوعات مختلف داشته باشند و به تفکر خلاقانه و انتقادی ترغیب شوند. بنابراین، میتوان گفت که تلفیق هنر و علم برای آینده بهتر نیازمند توجه ویژه به این دو حوزه است.
نقش هنر و علم در توسعه پایدار
توسعه پایدار نیازمند همکاری میان هنر و علم است. این دو حوزه میتوانند با هم به تولید راهکارهایی بپردازند که به حفظ منابع طبیعی و بهبود کیفیت زندگی کمک میکنند. به عنوان مثال، در عرصه معماری، طراحان میتوانند از علم مواد و تکنولوژیهای نوین بهره ببرند تا سازههایی بسازند که نه تنها زیبا و هنرمندانه باشند بلکه با محیط زیست نیز سازگار باشند. همچنین، هنرمندان میتوانند با آثار خود به ترویج فرهنگهای پایدار و بهبود آگاهی اجتماعی کمک کنند.
توسعه پایدار مستلزم تغییر نگرش و رفتار افراد است و هنر به عنوان یکی از ابزارهای مؤثر در این زمینه عمل میکند. از طریق آثار هنری، میتوان ارزشهایی چون احترام به طبیعت، همبستگی اجتماعی و مسئولیتپذیری را در جامعه ترویج داد. این ارزشها میتوانند به عنوان اصول بنیادین در ایجاد تغییرات پایدار با هنر و علم در جوامع عمل کنند.
تلفیق خلاقیت و علم برای جامعه بهتر
تلفیق خلاقیت و علم میتواند به عنوان یک استراتژی مؤثر در ایجاد جوامع بهتر و پایدارتر شناخته شود. این همکاری میتواند موجب تولید ایدههای نوآورانه و راهکارهای عملی برای حل مشکلات اجتماعی شده و به ارتقاء کیفیت زندگی کمک کند. به عنوان مثال، در زمینههای علمی، هنرمندان میتوانند به دانشمندان کمک کنند تا دادهها و نتایج تحقیقات خود را به شیوهای جذاب و قابل فهم برای عموم مردم ارائه دهند. این امر میتواند به افزایش آگاهی عمومی و مشارکت فعالتر مردم در مسائل اجتماعی منجر شود.
علاوه بر این، هنر و علم در عرصههای مختلف میتوانند به یکدیگر الهام ببخشند. به عنوان مثال، در حوزه فناوری، هنرمندان میتوانند با استفاده از تکنیکها و ابزارهای علمی، آثار هنری خلاقانهای خلق کنند که علاوه بر زیبایی، به حل مسائل اجتماعی نیز کمک کند. در این راستا، مجله ایران وی تورز نیز به ترویج این نوع تفکرات و همکاریها پرداخته و سعی در افزایش آگاهی در زمینههای هنری و علمی دارد.
چالشها و فرصتهای هنر و علم در تغییرات اجتماعی
هرچند که ارتباط میان هنر و علم میتواند به ایجاد تغییرات اجتماعی مثبت کمک کند، اما این ارتباط همچنین با چالشهایی نیز همراه است. یکی از چالشهای اصلی، عدم درک و ارزشگذاری کافی به هر یک از این حوزهها در جوامع مختلف است. بسیاری از مردم هنر را به عنوان یک سرگرمی و علم را به عنوان یک موضوع جدی میبینند و این دیدگاه میتواند مانع از همکاری میان این دو حوزه شود.
اما در عین حال، فرصتهای زیادی نیز برای این همکاری وجود دارد. با افزایش آگاهیهای عمومی و توجه به تأثیر هنر و علم بر جامعه پایدار، میتوان به ایجاد تغییرات مثبت و پایدار دست یافت. به عنوان مثال، میتوان از فناوریهای نوین برای ترویج هنر و علم در جوامع مختلف استفاده کرد. این امر میتواند به افزایش مشارکت اجتماعی و ارتقاء کیفیت زندگی در جوامع منجر شود.
در نهایت، توجه به این نکته ضروری است که هنر و علم به عنوان دو بال پرواز جامعه، میتوانند با همکاری یکدیگر به ایجاد تغییرات پایدار و مثبت کمک کنند. این همکاری نه تنها به تحقق اهداف اجتماعی و فرهنگی کمک میکند بلکه میتواند به بهبود کیفیت زندگی و توسعه پایدار نیز منجر شود.
مقالات مشابه بیشتری را از اینجا بخوانید.
همافزایی هنر و علم: کلید تغییرات پایدار
هنر و علم به عنوان دو نیروی پیشرو در ایجاد تحول و توسعه پایدار شناخته میشوند. این دو حوزه با تواناییهای منحصر به فرد خود میتوانند به شکلگیری جوامع بهتر و غنیتر کمک کنند. از طریق همکاری و تعامل میان هنر و علم، میتوان به تولید ایدههای نوآورانه و راهکارهای مؤثر برای حل مشکلات اجتماعی دست یافت. همچنین، این همافزایی میتواند به انتقال ارزشهای انسانی و ترویج مسئولیت اجتماعی کمک کند، که در نهایت به ارتقاء کیفیت زندگی افراد در جامعه منجر خواهد شد.
با توجه به چالشها و فرصتهای موجود، لازم است که جوامع به اهمیت این دو حوزه توجه بیشتری داشته باشند و زمینههای همکاری میان آنها را فراهم کنند. به این ترتیب، میتوان به سمت آیندهای پایدار و روشنتر حرکت کرد، جایی که هنر و علم نه تنها به عنوان دو عنصر مجزا، بلکه به عنوان دو بال پرواز جامعه در جهت ایجاد تغییرات مثبت عمل کنند. این همکاری میتواند الهامبخش نسلهای آینده باشد و به شکلگیری فرهنگی غنی و پایدار در جوامع مختلف کمک کند.
گرچه هیچ اطلاعات به صورت مستقل در مورد ارتباط هنر و علم در تغییرات اجتماعی در این متن وجود ندارد، اما اطلاعات مرتبط با تاریخ و علم تاریخ بسیار زیاد است. تاریخ به عنوان یک رشتهٔ مطالعاتی دارای شاخهها و گرایشهای جانبی زیادی است. تاریخنگاران اغلب از هر سه مورد استفاده میکنند. تاریخنگاری، به عنوان اصطلاحی خاص، به معنی وصف و ثبت وجوه گوناگون حیات و احوال انسان در عرصهٔ سیاست و اجتماع است. تاریخنگار دادهها و اطلاعات مربوط به رویدادهای گذشته را کشف، جمعآوری و سازماندهی میکنند. تاریخنگاری، به عنوان یک رشتهٔ دستورالعملها و روشهای مطالعه و نوشتن تاریخ است. تاریخنگاری، به عنوان یک رشتهٔ علمی، به مطالعهٔ رویدادهای تاریخی و به صورت جزئی میپردازد. تاریخنگاری، به عنوان یک رشتهٔ علمی، به مطالعهٔ رویدادهای تاریخی و به صورت کلی میپردازد. تاریخنگاری، به عنوان یک رشتهٔ علمی، به مطالعهٔ رویدادهای تاریخی و به صورت تجربی میپردازد.
همچنین، اطلاعات مرتبط با تاریخ را به صورت زیر میتوانید مشاهده کنید: تاریخ باستان به مطالعهٔ تاریخ انسان از دوران آغازین تا اوایل قرون وسطی میپردازد. تاریخ آتلانتیک به مطالعهٔ تاریخ مردمان اقیانوس آتلانتیک میپردازد. تاریخ هنر به مطالعهٔ تغییرات بافت اجتماعی و تحولات هنر میپردازد. تاریخ بزرگ به مطالعهٔ تاریخ در مقیاس بزرگ در سراسر مدت زمان طولانی و مبدأ تاریخ میپردازد. گاهنگاری به علم محدودسازی وقایع تاریخی در زمانی خاص میپردازد. تاریخ تطبیقی به مطالعهٔ سازمانیافتهٔ رویدادهای همانند در موقعیتهای جغرافیایی یا زمانی متفاوت میپردازد. تاریخ معاصر به مطالعهٔ رویدادهای تاریخی مربوط به زمان حال میپردازد. تاریخ متلاقی به مطالعهٔ رویدادهای تاریخی به شیوهای متفاوت از واقعیتِ روی داده و در شرایطی غیر از آن میپردازد. تاریخ فرهنگی به مطالعهٔ فرهنگ در گذشته میپردازد. تاریخ دیجیتال به استفاده از فناوریهای کامپیوتری برای تولید دانش دیجیتالی میپردازد. تاریخ اقتصاد به مطالعهٔ اقتصاد و پدیدههای اقتصادی در گذشته میپردازد. آیندهپژوهی به مطالعات میانمدت و درازمدت آیندهٔ جوامع و جهان فیزیکی میپردازد. تاریخ عقلانی به مطالعهٔ ایدهها و عقاید در بستر فرهنگهایی که آنها را تولید کردهاند و گسترش این ایدهها در گذر زمان میپردازد. تاریخ دریانوردی به مطالعهٔ تاریخ دریانوردی و همهٔ موضوعات مرتبط با آن میپردازد. تاریخ مدرن به مطالعهٔ دوران مدرن، دوران پس از قرون وسطی میپردازد. تاریخ نظامی به مطالعهٔ جنگاوریها و جنگها در طول تاریخ میپردازد. تاریخ طبیعی به تاریخ تحول و گسترش جهان، تاریخ زمین، فرگشت و تعاملات آن میپردازد. کتیبهشناسی به مطالعهٔ متون باستانی میپردازد. تاریخ مردم به اثر تاریخی از دیدگاه مردم عادی میپردازد. تاریخ سیاسی به مطالعهٔ سیاست در گذشته میپردازد. روانشناسی تاریخی به مطالعهٔ انگیزههای روانشناختی رویدادهای تاریخی میپردازد. شبهتاریخ به متونی گفته میشود که بهعنوان یک پژوهش تاریخی نوشته شده باشد اما به دور از استانداردهای متداول تاریخنگاری نگارش شده باشد و به همین سبب یافتههای این کتاب، نوشته یا مقاله معمولاً قابل اعتنا نیستند.
با توجه به این مطلب، هیچ اطلاعات مستقل در مورد ارتباط هنر و علم در تغییرات اجتماعی در این متن وجود ندارد، اما اطلاعات مرتبط با تاریخ و علم تاریخ بسیار زیاد است. تمام تغییرات اجتماعی را نمیتوان بهصورت دگرگونیهای بنیادین در یک یا چند جنبه بههم بپیوند. تغییرات اجتماعی را میتوان بهصورت تغییر رادیکال، اصلاحطلبانه و گذرا دستهبندی کرد. تغییر «رادیکال» (یا بنیادی)، از دگرگونیهایی وسیع در ویژگی یا ماهیت اساسی یک جامعه، اجتماع یا گروه تشکیل شده است. برای مثال، انقلابهای موفق، در برخی از موارد، دگرگونیهای عمیق و گستردهای را در بسیاری از نهادهای جامعه ایجاد میکنند. تغییر میتواند در سراسر جامعه یا در درون بخشهایی از یک جامعه، همچون گروهها، اجتماعها و مناطق رخ دهد. تغییر اجتماعی میتواند علل گوناگونی داشته باشد، ازجمله تلاشهای افراد و گروهها برای حل مسائل اجتماعی.
تأثیر هنر فاخر و ماندگار در پایداری جامعه : برخی از هنرها مانند مُنور هستند، پایدار نیستند و نمیتوانند قطبنما و هدایتگر باشند، اذان مرحوم مؤذن زاده اردبیلی، تابلو ظهر عاشورا استاد فرشچیان و مدح امام رضا (ع) توسط استاد کریمخانی اینها نمونههای بارز هنر فاخر هستند هنری ماندگار که تکراری نمیشود. جامعه پایدار چگونه جامعهای است؟! دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) اظهار کرد: جامعه پایدار در نگاه علوم شناختی جامعهای است که به درک روابطی اعم از روابط پیش برنده و پیشران و روابطی که گاهاً میتوانند مانع از بروز یکسری از رویدادها جهت بهم ریختن قواعد مد نظر یک فرآیند ثبات دار تلقی شود، رسیده باشد؛ بنابراین جامعه پایدار جامعهای است که تکلیفش با خودش روشن است. دکتر سید ابوتراب احمد پناه (عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس) عنوان کرد: انقلاب ما انقلابی فرهنگی است و از درون فرهنگ شکل گرفته است و بروز و ظهورش به شکل یک حکومت متجلی شد، زیباییها و جذابیتهای فرهنگ به همان خورده فرهنگها است و برخلاف بعضی سیستمها و حکومتها که سعی کردند آدمها را یکسان و قالبمند کنند که در واقع در تضاد با ویژگی انسان بود سعی در پذیرش خورده فرهنگها در کنار یکدیگر را دارند.
هنر؛ تجلیگاه ویژگیهای فرهنگی در جامعه : دکتر سید ابوتراب احمد پناه عنوان کرد: هنری مانند تابلو ظهر عاشورا استاد فرشچیان به همه لایههای اجتماعی رسوخ کرده و توانسته همه سلایق را به خود جذب کند، میشود از آن با نام روضه تصویری یاد کرد زمانی که به پشت پرده آثار هنری ماندگار نگاه میکنیم نیتها، اصالت و یا خدا را میبینیم. تولید سازههای پایدار؛ معیار تشخیص هنر اصیل : دکتر علیرضا داودی افزود: هنر جایی ضربه میخورد که سفارشی یا دولتی میشود یعنی معلق بین اجزا برای پول در آوردن میشود این جا است که مفهوم و تفسیر و اصالت هنر از بین میرود. فرهنگسازی وظیفه ذاتی سیستم است : دکتر سید ابوتراب احمد پناه افزود: برخی از هنرها مانند منور هستند، پایدار نیستند و نمیتوانند قطبنما و هدایتگر باشند، اذان مرحوم مؤذن زاده اردبیلی، تابلو ظهر عاشورا استاد فرشچیان، مدح امام رضا علیه السلام توسط استاد کریمخانی اینها نمونههای بارز هنر فاخر هستند هنری ماندگار که تکراری نمیشود.
وی افزود: هنری مانند تابلو ظهر عاشورا استاد فرشچیان به همه لایههای اجتماعی رسوخ کرده و توانسته همه سلایق را به خود جذب کند، میشود از آن با نام روضه تصویری یاد کرد زمانی که به پشت پرده آثار هنری ماندگار نگاه میکنیم نیتها، اصالت و یا خدا را میبینیم.
کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش ملی آیندهپژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار
تدوین و گردآوری: دکتر مهران هوشیار
کتاب حاضر شامل 23 مقاله است که در نخستین همایش ملی آیندهپژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار که به همت دانشگاه سوره در سال 1400 برگزار شد، به عنوان مقالات برگزیده انتخاب و معرفی شدند.
این کتاب در قالب 370 صفحه به انضام 31 صفحه که در برگیرنده چکیده مقالات به زبان انگلیسی است، توسط دکتر مهران هوشیار دانشیار و عضو هیئت علمی گروه مطالعات عالی هنر دانشگاه سوره و نیز طراح و دبیر علمی نخستین همایش ملی آیندهپژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار تدوین و گردآوری شده است.
فهرست مقالات منتخب کتاب به شرح زیر است:
- جایگاه روزنامهنگاری توسعه در توسعه علم/ عباس اسدی
- تبیین ضرورتهای یکپارچهسازی نوآوری شهری و اقتصاد محلی در سیاست ملی شهری ایران/ میثم بصیرت
- مدارهای دانشگاهداری در عصر حاضر: واقعیتمداری، آیندهمداری و مسئولیتمداری/ محمد حسینیمقدم
- کاربست آیندهپژوهی در حوزە مدیریت و سیاستگذاری سواد رسانهای/ امیرهوشنگ حیدری، سمیه ایزدی
- کارآیی آیندهپژوهی هنری در اثربخشی فرهنگ و هنر برای توسعه پایدار/ بهنام زنگی
- آیندهپژوهی تأثیر فناوریهای مؤثر بر انیمیشن ایران/ سید نجمالدین امیرشاهکرمی، کیارش زندی
- کارآفرینی دیجیتال با تأکید برآموزههای اسلامی/ علیاصغر کیا، مهدیس علیپور
- تحلیلی آیندهنگارانه بر فرآیند جذب دانشجو در زیرنظام غیردولتی غیرانتفاعی آموزش عالی کشور/ اکبر گلدسته
- نقش آموزش کودکان در توسعۀ پایدار جامعه با تکیه بر آراء «هری برودی»/ ندا کاظمی یزدی، مسعود دلخواه، عبدالحسین لاله
- مبانی نظری و تحلیل ساختارهای علمی آیندهپژوهی در آموزش عالی/ سید رضا نقیبالسادات
- بررسی شاخصهای موثر بر آموزش نوین معماری در دانشگاههای نسل سوم به روش دلفی (مورد مطالعه: دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره)/ مرتضی اسماعیلی، محیا عبدالمحمدی، مرجان مهدوی
- چشمانداز برنامه درسی آموزش عالی در دوران پساکرونا: روایت اعضای هیئت علمی دانشگاه/ پری بارانی، سید عباس رضوی
- آموزش الکترونیکی هنر: محاسن، معایب و استانداردها/ سید محمد مجتبی حسینی، علیاکبر صفیپور، بهرام صادقی بیغم
- شناخت چالشهای سازمانی دانشگاه کارآفرین در دانشگاههای آزاد اسلامی/ علیرضا حفیظی
- مطالعه چالشهای آموزش مجازی دروس عملی گرافیک دانشگاهی در دوران کرونا و ارائه راهکارها با رویکرد آیندهپژوهی/ سمیه رمضانماهی
- انتقال یادگیری: چشمانداز هدفمند در آموزش عالی و توسعه پایدار ایران/ پوریا عطائی، آرش نوروزی، نسیم ایزدی
- آینده پژوهی هنجاری در آموزش عالی صنایع دستی با ایده توسعه پایدار (دوره کارشناسی)/ ساغر کریمی
- چگونگی شکلگیری تئاتر آپارتمانی در کلاسهای مبانی کارگردانی: نظریه شناختی جذب، انطباق و سازگاری پیاژه/ شکوفه ماسوری
- چالشهای آیندهپژوهی در طرحهای توسعه شهری ایران/ اکبر محمدی
- آیندهپژوهی نقش سواد رسانهای در شکلگیری دانشگاههای دیجیتالی/ امیدعلی مسعودی، احمدرضا مسعودی
- تأثیر موج سوم علم بر آموزش، پژوهش و تربیت نیاز محور در رابطه میان دانشگاهها و تئاتر حرفهای ایران/ فرزاد معافی غفاری
- معرفی برخی فاکتورهای الزم برای دانشگاه کارآفرین: آوردن روحیۀ کارآفرینی به کلاس درس/ هاشم نخعی نژاد ذیل آموزش و راهنمایی پروفسور دانا ردفورد
- دانشگاه کارآفرین در ایران؛ وضعیت موجود و چشمانداز آینده/ فائقه ناظمی جنابی، حاکم قاسمی
منبع: