درمان کم کاری تیروئید بزرگسالان + علت و علائم + کم کاری تیروئید مادرزادی
فهرست سرفصل ها
کم کاری تیروئید چیست؟
هیپوتیروئیدی (Hypothyroidism) یا “کم‌کاری غده تیروئید” در بین بیماری‌های غده درون‌ریز، شایع‌ترین بیماری پس از دیابت می‌باشد. به زبان ساده این بیماری هنگامی ایجاد می‌شود که غده تیروئید نتواند به اندازه نیاز بدن هورمون تولید کند. هورمون غده تیروئید، تری یدوتیرونین (T۳) و تیروکسین (T۴) است. این هورمون ها وظیفه تنظیم مصرف انرژی، تولید گرما و تسهیل رشد در بدن را برعهده دارند.
علائم بالینی و نشانه های کم کاری تیروئید چسیت؟
- ضعف و خستگی
- خواب‌آلودگی
- خشکی پوست
- عصبی، خشن و سرد
- عدم تحمل به سرما
- کاهش عرق کردن
- برادی کاردی یا کندتپشی (ضربان قلب پایین – کمتر از 60 ضربه در دقیقه)
- زبان بزرگ
- ادم (ورم) صورت (میکسدم)
- فراموشکاری و اختلال در حافظه
- یبوست
- افزایش وزن
- اختلالات قاعدگی
- سقطهای مکرر
- تاخیر در رفلکسها
- کم خونی
- درد مفاصل و عضلات
علت ابتلا به کم کاری تیروئید چیست؟
1- رادیوتراپی در ناحیه سر و گردن
2- استفاده از برخی دارو ها مانند: آمیودارون، لیتیوم، اینترفرون آلفا و اینترلوکین 2
3- جراحی تیروئید و برداشتن غده تیروئید
4- درمان ید رادیو اکتیو که معمولا برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می شود.
5- کمبود ید در رژیم غذایی یکی از مهمترین دلایل کم کاری تیروئید است. صدف، ماهی های آب شور، تخم مرغ، محصولات لبنی و جلبک دریایی مهمترین منابع ید هستند.
6-بارداری، برخی زنان هنگام بارداری دچار علائم کم کاری تیروئید می شوند و پس از تولد فرزند به حالت عادی باز می گردند.
7- مشکلات تیروئید مادرزادی
8- آسیب یا اختلال غده هیپوفیز
9- اختلال در هیپوتالاموس
10- سابقه خانوادگی به ویژه در بستگان درجه یک
11- بیماری‌های خودایمنی
12- کمبود ویتامین B12، تیروئید برای حفظ عملکرد صحیح خود در بدن نیاز به چندین ماده دارد که یکی از آن ها ویتامین B12 است. در صورت عدم وجود B12 کافی در بدن، غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند، و در نتیجه کم کاری تیروئید به وجود می آید.
آزمایش کم کاری تیروئید چگونه است؟
متداول‌ترین تست آزمایشگاهی برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون و سنجش میزان هورمون‌های T. ۳، T. ۴ و TSH است، که پزشک با مشاهده آن‌ها متوجه کم کاری این غده خواهد شد.
کم کاری تیروئید مادرزادی؛ عامل عقب ماندگی ذهنی
کم‌کاری تیروئید بر اثر کمبود ترشح هورمون‌های تیروئید، ممکن است از بدو تولد یا درهر زمانی پس از تولد ایجاد شود. لزوم تشخیص به‌موقع این بیماری از آن روی اهمیت دارد که سال‌های اول عمر، زمان تکامل مغز کودک بوده و تکامل طبیعی مغز وابسته به هورمون‌های تیروئید است. این بیماری در بدو تولد به‌ندرت علائم دارد.
در صورت تشخیص می‌توان از عوارض برگشت‌ناپذیر و غیرقابل جبران آن جلوگیری کرد. اختلال در تکامل غده تیروئید و اختلال در سنتز هورمون‌های تیروئید، علل این بیماری است. بروز کم‌کاری مادرزادی تیروئید، در دختران دو برابر پسران است. کم کاری تیروئید مادرزادی شدید در صورت عدم درمان ممکن است منجر به نارسایی رشد و عقب ماندگی ذهنی دائمی، کوتاهی قد، ناشنوایی، لالی و بعضی از بیماری‌های مغزی و عصبی شود.
مصرف مناسب ید، در مادران باردار در پیشگیری از ابتلا به این بیماری نقش موثری دارد.
عوارض ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید
- گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید)
یکی از شایع ترین دلایل گواتر ابتلا به تیروئید هاشیموتو می‌باشد. گواتر بزرگ می‌تواند بر ظاهر شما تاثیر گذاشته و یا در تنفس و بلع غذا شما را دچار مشکل کند.
- بیماری‌های قلبی
تیروئید کم کار می‌تواند باعث ابتلا به بیماری‌های قلبی شود، چرا که تیروئید کم کار باعث افزایش سطح کلسترول خون شده و برای قلب مضر می‌باشد. همچنین تیروئید کم کار می‌تواند باعث بزرگ شدن قلب و یا نارسایی قلبی هم بشود.
- مشکلات روحی روانی
کم کاری تیروئید می‌تواند باعث ابتلا به افسردگی و یا کند شدن عملکرد ذهنی افراد شود.
- نوروپاتی محیطی
عدم درمان کم کاری تیروئید در طولانی مدت می‌تواند باعث آسیب دیدن اعصاب محیطی شما شود. از نشانه‌های ابتلا به این بیماری می توان به درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن نقاط مختلف بدن اشاره کرد، همچنین این بیماری مشکل ضعف ماهیچه ها و یا از دست دادن کنترل بر روی ماهیچه‌ها را نیز به دنبال دارد.
- ناباروری (Infertility)
سطح پایین هورمون تیروئید می‌تواند بر روی تخمک گذاری تاثیر بگذارد و در بعضی از موارد باعث ناباروری شود.
- نقص‌های مادرزادی
کودکانی که از مادران مبتلا به تیروئید کم کارِ درمان نشده متولد میشوند، در خطر بیشتری برای ابتلا به تیروئید کم کار قرار دارند.
درمان گیاهی و بهترین رژیم غذایی کم کاری تیروئید
برای جلوگیری از افزایش علائم کم کاری تیروئید از خوردن غذاهایی مانند: بذر کتان، کلم قمری، بادام زمینی، کلم پیچ، شلغم، سبزیجات خردل، خردل، ارزن، گل کلم، هلو، قهوه و اسفناج خودداری کنید. برخی غذا ها مانند: شاخه بامبو، سویا، محصولات سویا، روغن کانولا، ترب کوهی، باباسو و سیب زمینی شیرین دارای گواتروژن (ترکیباتی که با عملکرد طبیعی تیروئید تداخل دارد) هستند.
برخی از مواد شیمیایی مانند: آمیودارون، لیتیوم، پروپیل، سولفادیازین، کاربامازپین، تیواوراسیل، مینوسیکلین، اسید لوپانوئیک، Phenobarbitone، Oxazolidines اگر از طریق مواد غذایی فرآوری شده و یا دارو مصرف شوند سبب ایجاد گواتر می شوند. سلنیوم از مواد معدنی است که ممکن است به تنظیم عملکرد تیروئید کمک کند.
تیروزین، اسید امینه ضروری برای تولید هورمون تیروئید است بسیاری از داروهای تیروئید دارای تیروزین هستند. تیروزین در مواد غذایی مانند: ماهی های اقیانوس مانند: ماهی تن و ماهی کاد، کلپ دریا و محصولات لبنی ( ماست و پنیر ) و بعضی از میوه ها مانند: موز و آوکادو وجود دارد.
زینک( روی) در روند تولید هورمون در غده تیروئید استفاده می شود. زینک در غذاهایی مانند: کبد گاو، گوشت گاو، گوشت بره، کدوی تابستان و مارچوبه پیدا می شود. مس با روی به تولید هورمون تیروئید کمک می کند. عدم تعادل مس و روی در بدن روی سلامت تیروئید تاثیر می گذارد.
کدو در تابستان و کبد گاو منبع خوبی از مس هستند. در کسانی که کم کاری تیروئید دارند کم خونی و کمبود آهن شایع است. بنابراین از غذاهای سرشار از آهن مانند: لوبیا سبز، عدس، گوشت قرمز، کاهو، جعفری، آویشن و زردچوبه در کم کاری تیروئید استفاده کنید.
درمان قطعی کم کاری تیروئید
معمولا اختلالات مربوط به غده تیرویید با یک آزمایش ساده خون قابل تشخیص است و با داروهای هورمونی درمان می شود.
درمان اختلالات تیروئید بستگی زیادی به اختلالات زمینه‌ای دارد در صورتی که کم‌کاری غده تیروئید ناشی از کمبود ید باشد با مصرف متناسب ید برطرف می‌شود.
مصرف قرص‌های تیروکسین در نوزادانی که به صورت مادرزادی از کم‌کاری تیروئید رنج می‌برند، موثر است، در این افراد تنها مصرف تیروکسین کافی خواهد بود اما برای افرادی که دچار سرطان غده تیروئید و یا پرکاری تیروئید هستند، نیاز به انجام عمل جراحی احساس می‌شود.
هاشی موتو (التهاب خود ایمنی تیروئید) یکی از بیماری‌های خود ایمنی است که با بروز آن کم کاری تیروئید به صورت دائمی در فرد خواهد ماند. داروهای ضد تیروئید در 50 درصد مواقع باعث کنترل دائمی تیروئید و در بقیه موارد به عود بیماری منجر می‌شود.
عمل جراحی و برداشتن غده تیروئید در پرکاری هورمون تیروئید را می‌توان به عنوان درمان قطعی و دائمی اطلاق کرد اما مصرف قرص تیروکسین راه‌حلی برای درمان علائم کم‌کاری تیروئید است اما ممکن است مادام‌العمر باشد.
“درمان قطعی کم کاری تیروئید” معمولاً مصرف مادام‌العمر قرص لووتیروکسین سدیم است که نتایج رضایت بخشی دارد.