فلوسیتوزین ، آمفوتریسین | عوارض جانبی و موارد مصرف
داروهای ضد قارچ
آمفوتریسین
یک آنتی بیوتیک با اثر ضد قارچی است که از استریتومیسس تهیه می شود . این دارو به طور Invitro بر بسیاری از قارچها نظیر هیستوپلاسما کپسولاتوم ، کوکسیدیوئیدس ایمی تیمی، کاندیداها ، بلاستومیسس درماتایدس ، کریپتو کو کوس ، اسپوروتریکوم ، آسپیرژیلوزفومیگاتوس اثر وقفه ای دارد . آمفوتریسین تاثیری بر باکتریها ، ریکازیا و ویروسها ندارد .
آمفوتریسین B بر اساس غلظت خود می تواند اثر فونگواستاتیک یا فونگوسید داشته باشد و مکانیسم اثر آن احتمالا پیوند به استرولهای مامبران سلولی و تغییر در نفوذ پذیری می باشد که منجر به نشت ملوکول های کوچک به خارج سلول می گردد . از آنجا که سلولهای انسانی نیز دارای استرول در غشاء سلولی هستند لذا امکان صدمه به این سلولها نیز وجود دارد .
نیمه عمر دارو حدود ۲۴ ساعت و میزان پیوند با پروتئین پلاسما به بیش از ۹۰ درصد می رسد . آمفوتریسین B از طریق کلیه ها به آهستگی دفع می شود و پس از قطع دارو تا حدود هفت هفته هنوز در ادرار وجود دارد .
چگونگی دقیق انتشار دارو در نسوج و راه های متابولیسم آن شناخته شده نیست .
موارد مصرف آمفوتریسین
تزریق وریدی این دارو بایستی در بیمارانی انجام شود که به عفونت های قارچی کشنده و پیشرونده (حساس به این دارو) دچار باشند .
توجه :جهت درمات مبتلایان به اشکال معمولی و خفیف بیماری های قارچی که تنها تست جلدی یا آزمایش سرولوژیک مثبت دارند نباید از این رو دارو استفاده شود .
همچنین مصرف این دارو ممکن است در لیشمانیوز جلدی مخاطی آمریکائی یا لیشمانیوز احشائی مقاوم به سایر داروها مفید واقع گردد .
مواردی که نباید دارو مصرف گردد : در کسانی که به این دارو حساسیت شناخته شده دارند مصرف آن ممنوع است .
توجه : تنها در درمان اشکال کشنده و خطیر بیماریهای قارچی مصرف شود و همیشه به عوارض جانبی خطرناک دارو باید توجه گردد .
مصرف در دوران بارداری : بی خطری مصرف دارو در زمان حاملگی اثبات نشده است .
عوارض جانبی دارو :
اکثر بیماران تحت درمان قبل از دریافت دوز کامل درمانی دچار عوارض دارویی خواهند شد . تجویز آسپیرین ، آنتی هیستامین و یا داروهای ضد استفراغ تا حدودی از شدت برخی عوارض خواهد کاست و یا تجویز دارو یک روز در میان ممکن است بی اشتهائی را کم کند . تزریق وریدی مقادیر کم کورتن قبل از انفوزیون آمفوتریسین B می تواند از راکسیونهای تب دار جلوگیری نماید . اما باید توجه کرد که به طور معمول نبایستی کورتیکواستروئیدها همزمان با دارو به کار برده شوند .
عوارض جانبی دارو که شیوع بیشتری دارند به صورت تب (گاهی همراه با لرز)، سردرد ، بی اشتهایی ، کاهش وزن ، تهوع و استفراغ ، ضعف ، اختلال هضم ، اسهال ، درد منتشر در عضلات و مفاصل ،درد شکمی ، درد در محل تزریق دارو ، فلبیت و ترومبوفلبیت و کم خونی نرمو کروم نرموسیتیک می باشند .
اختلال عمل کلیوی و نفرو کالسینوز اغلب دیده می شود . اما با قطع دارو بهبود می یابند . هر چند در بیمارانی که مدت طولانی دوز بالای دارو (بیش از ۵ گرم) دریافت داشته اند ممکن است برخی اختلالات دائمی باشند .
آنوری ،اولیگوری ، آریتمی ، فیبریلاسیون بطنی ، توقف قلبی ، هیپرتانسیون و هیپوتانسیون ، اختلالات انعقادی ، ترومبوسیتوپنی ، لکوپنی ، آگرانولوسیتوز ،ائوزینوفیلی ، لکوسیتوزف خونریزی در دستگاه گوارش ،راش ما کولوپاپولر ،کری ، سرگیجه گذرا ، وزوز گوش ، اختلال بینائی و نشانه های دیگر عصبی ، خارش ، راکسیونهای آنافیلاکتوئید ، نارسائی حاد کبد و احساس گر گرفتگی از عوارض دیگر دارو هستند که کمتر شایع می باشند .
شکل داروئی و مقدار مصرف :
به صورت ویالهای لیوفیلیزه حاوی ۵۰ میلی گرم آمفوتریسین B و کرم در لوله های ۲۰ گرمی و لوسیون ۳۰ میلی لیتری (جهت مصرف موضعی) وجود دارد . به گزارش اسان طب مقدار مصرف دارو در بزرگشالان بر حسب تحمل بیمار در هر فرد متفاوت است ، ولی به طور معمول با دوز روزانه ۰٫۲۵ میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن آغاز و به طور تدریجی تا حد تحمل بیمار افزوده می شود تا به حد یک میلی گرم / کیلوگرم وزن بدن در روز برسد .
اگر چه مطالعات کافی در مورد مدت درمان به عمل نیامده است ، اما باید تا چندین ماه ادامه داده شود . زیرا دوره کوتاه درمان موجب پاسخ ناکافی و عود بیماری خواهد گردید .
توجه : تحت هیچ شرایطی نباید دوز کلی روزانه از ۱٫۵ میلی گرم / کیلوگرم وزن بدن تجاوز کند .
طرز تهیه محلول جهت انفوزیون وریدی : ۱۰ میلی لیتر از آب مقطر استریل به داخل ویال دارو تزریق و شیشه تکان داده میشود تا یک محلول شفاف و بیرنگ حاصل گردد . سپس با اضافه کردن این محلول به سرم قندی ۵% آنرا به نسبت یک پنجاهم رقیق میکنند تا غلظت ۰٫۱میلی گرم در میلی لیتر از دارو حاصل شود .(باید مطمین شد که PH سرم قندی در حدود ۴٫۲ باشد .)
توجه : به دلیل اینکه هیچ ماده باکتریواستاتیکی همراه با آمفوتریسین b نمی باشد ، باید تمام اقدامات جهت رقیق کردن با دقت انجام و از ورود الکل به داخل محلول دارو نیز جلوگیری شود . زیرا موجب رسوب آن خواهد گردید .
فلوسیتوزین
یک داروی ضد قارچ با اثر بر کاندیدا و کریپتو کوکوس می باشد . چگونگی اثر آن به طور دقیق شناخته شده نیست .
پس از مصرف از راه خوراکی در انسان به مقدار قابل ملاحظه متابولیزه نمی گردد . به دلیل اینکه در طی درمان عفونت های کریپتوککی با فلوسیتوزین امکان پیدایش مقاومت وجود دارد، لذا توصیه می گردد تا هفته ای یکبار تست های حساسیتی (از نظر بروز مقاومت) انجام شود . چون بین ۴۰ تا ۵۰ درصد انواع کاندیدا نسبت به فلوسیتوزین مقاوم بوده اند ، لازم است قبل از شروع درمان تست های حساسیت دارویی به عمل آید . این داروی ضد قارچ بسیار مهم است .
موارد مصرف فلوسیتوزین
فلوسیتوزین تنها بایستی در درمان عفونت های شدید ناشی از سوشهای حساس کاندیدا بکار رود . سپتی سمی ، آندو کاردیت و عفونتهای سیستم ادراری به خوبی با این دارو کنترل شده اند . از فلوسیتوزین به طور موثر در درمان عفونتهای ریوی و مننزیت ناشی از کریپتوکوکوس استفاده گردیده است .
مواردی که نباید دارو مصرف گردد :
در بیمارانی که حساسیت شناخته شده نسبت به دارو دارند مصرف آن ممنوع است .
توجه : از آنجا که دفع دارو به طور عمده از کلیه ها صورت می گیرد، لذا در اختلالات کلیوی امکان تجمع آن در بدن وجود دارد و بایستی در مبتلایان به نارسائی کلیوی دوز آن کاهش داده شود .
در بیماران مبتلا به دپرسیون مغز استخوان (ناشی از بیماریهای خونی ، درمان با اشعه یا داروهای وقفه دهنده مغز استخوان) مصرف دارو باید با احتیاط کامل همراه باشد .
آزمایشات مکرر از نظر عمل کبد ، کلیه و کارسیستم خونساز در جریان درمان ضرورت دارد .
مصرف در دوران بارداری : بی خطری مصرف فلوسیتوزین در دوران حاملگی اثبات نشده است .
عوارض جانبی دارو :
تهوع ، استفراغ ، اسهال ، راش ، کم خونی ، لکوپنی ، ترومبوسیتوپنی و افزایش آنزیم های کبدی ، اوره و کرآتینی گزارش شده است . با شیوع کمتری کونفوزیون ، هالوسیناسیون ،سردرد و سر گیجه مشاهده می گردد.
شکل دارویی ومقدار مصرف :
به صورت کپسولهای ۲۵۰ و ۵۰۰ میلی گرمی وجود دارد . مقدار مصرف به طور معمول ۵۰ تا ۱۵۰ میلی گرم / کیلوگرم / روز (در فواصل ۶ ساعته) می باشد . بیمارانی که نارسائی کلیوی دارند باید دوز کمتری دریافت کنند .
در اطفال دارو به میزان یک ونیم تا چهار و نیم گرم / مترمربع سطح بدن مصرف می گردد .
مراقبتهای پرستاری
۱-قبل از تجویز دارو به بیمار برای اولین بار ، مطمئن شوید که نمونه جهت کشت و از نظر قارچ برداشت شده است .
۲-جهت کاهش یا جلوگیری از بروز تهوع مقدار کلی دارو را با مقدار کم در فواصل ۱۵ دقیقه ای تجویز کنید .
۳-مایعات مصرفی و دفعی بیمار را کنترل نمایید . کاهش حجم ف وجود خون یا کدر شدن ادرار را باید گزارش داد.
منبع :
Asanteb.com