عسل زول (چوچاق)
فهرست سرفصل ها
زول گیاه علفی است و از خانواده چتریان که گل های آن به صورت کوپه ای و به رنگ بنفش می باشد در اطراف گلبرگ های این گل تیغ های بلندی وجود دارد که عمدتاً به رنگ خود گلبرگ ها است ارتفاع آن به ۶۰سانتی متر می رسد و دارای ریشه ضخیم به رنگ زرد و همچنین با ظاهر خاردار که جزو گیاهان پایا می باشد در ایران در مناطقی مختلف مانند زنجان، قزوین، کرمانشاه، همدان و کردستان و سایر نقاط کشور به وفور دیده می شود ریشه گیاه زول مصرف دارویی دارد که در فصل پاییز جمع آوری می گر دد و در طب سنتی به صورت پودر، جوشانده و تنطور به مصرف می رسد.
عسل زول (چوچاق) – مهمترین خواص و فواید
زولنگ یا زول گیاهی چندساله یا دوساله، به ارتفاع ۵۰ تا ۲۰۰ سانتی متر، مقطع ساقه ها مثلثی، پوشیده از تارهای پنبه ای به رنگ سفید و آبی روشن است، تمام قسمت های ساقه و شاخه ها بال دار هستند و در کناره و نوک آن ها خار وجود دارد.
مناطق رویش و زمان برداشت تیغ زولنگ:
برگ های آن بزرگ و کشیده، بیضی با کناره ی خاردار و گل ها به رنگ بنفش به شکل یک طبق ضخیم و متراکم اند که گل ها در روی آن قرار دارند، گل ها منتهی به خار هستند و در انتهای ساقه ی گل دهنده در تابستان ظاهر می شوند.
این گیاه کم و بیش رطوبت پسند در نقاط جلگه ای و دامنه ای کوهستانی اغلب مناطق ایران در استان های گلستان، تهران، خراسان، مازندران، سمنان، همدان، قزوین، آذربایجان، زنجان، کردستان، لرستان، اصفهان و … رویش دارد.
جنس زول در ایران 9 گونه گیاهی علفی خاردار دارد که در سراسر ایران پراکنده اند که البته بیشتر در منطقه رویشی ایران و تورانی و زاگرس گسترش دارند و از رایج ترین آن ها می توان از گونه های اناریجه – چوچاخ – چوچاق E.caeruleum پراکندگی در شمال، شمال غرب و شمال شرق، زول خراسانی E.bungei (پراکندگی در شمال، مرکز، شمال غربی، مرکز و با نام های محلی آن چوچاخ، چوچاق، شوشاخ، شش شاخ، زولنگ، شش تیغ، بوقناق(ترکی) و طوسی و طیسو (کردستان) است.
توضیحات:
جنس Eryngium با نام فارسی زول یا زولنگ در ایران ۹ گونه دارد که همگی آن ها کم و بیش معطر بوده و هریک دارای عطر ضعیف تا قوی می باشند. گونه های این جنس برای زنبور عسل از جذابیت متفاوتی برخوردار اند که می تواند تحت تاثیر شرایط آب و هوایی و تنوع گیاهان شهدزا و گرده زا مرتع متفاوت باشد.
تجربه زنبورداران ثابت کرده است که در سال های پر باران گونه هایی از چوچاق که در مناطق کوهستانی با تابستان گرم و خشک رویش دارند، جذابیت بیشتری برای زنبوران عسل دارند. یکی از مزیت های این گیاه گل دهی در یک فصل مناسب است؛ اواسط تیرماه و مرداد اوج گل دهی این گیاه است و طول دوره گل دهی بالا باعث می شود که زنبور عسل فعالیت خوبی به لحاظ شهد بر روی این گیاه داشته باشد.
مهمترین خواص عسل زول (چوچاق):
بررسی های صباغی و همکاران در منطقه شمال دماوند نشان می دهد که دو گونه E.billardieri و E.caeruleum از نظر جذابیت برای زنبور عسل در متوسط) قرار دارند و نحوه فعالیت زنبور عسل بر روی این دو گونه به صورت جمع آوری شهد و گرده گزارش شده است. مطالعات فقیه و همکاران در مناطق خوانسار و فریدن اصفهان و همچنین بررسی های امیری و همکاران در حوزه آبخیز قره قاچ نشان می دهد که گونه E.billardieriدارای جذابیت عالی برای زنبور عسل به لحاظ شهد و گرده می باشد.
مقایسه نتایج این پژوهش ها حاکی از آن است که یک گونه گیاهی می تواند در دو منطقه مختلف، جذابیت متفاوتی برای زنبور عسل داشته باشد. براساس مشاهدات زنبورداران مشخص شده است که فعالیت زنبور عسل بر روی گل های زولنگ بیشتر به صورت جمع آوری شهد است و فعالیت جمع آوری گرده بسیار به ندرت صورت می گیرد، در واقع زنبور عسل بر روی گیاه زول عمدتا” به تولید عسل از شهد آن مشغول است تا جمع کردن گرده.
با توجه به تراکم بسیار خوب گونه های زول در برخی از مناطق رویشی زاگرس در غرب کشور، سهم عمده عسل برداشتی به شهد زول تعلق دارد و برداشت عسل زول با غالبیت بالا در این مراتع امکان پذیر است. عسل زول طعم و عطر بسیار خوبی داشته و جزو عسل های متوسط رس شناخته می شود و دارای رنگ تیره و سرشار از آنتی اکسیدان می باشد.
عسل زول یا چوچاق که بومی کوهستان های سردسیر زاگرس مرکزی است و یکی از عسل های کوهی باکیفیت این منطقه است که در درمان و کنترل دیابت و بیماری های کبد و کلیه بسیار موثر و قوی عمل می کند که با خرید عسل طبیعی زول و مصرف صحیح آن می توانید علاوه بر کنترل دیابت، مصرف عسل را هم در لیست غذایی خود بگنجانید.
مهمترین خواص عسل زول (چوچاق):
- بهبود روند تنفس
- از بین بردن عفونت دستگاه گوارش و تقویت معده
- مؤثر در کاهش اوره و همچنین انرژی زا طبع کاملاً گرم و مفید برای افراد سرد مزاج
- جلوگیری از سرطان و بیماری های قلبی
- بسیار مناسب برای افراد دیابتی است و به عسل مناسب دیابت معروف می باشد.
- در درمان قولنج های روده ای و معده ای مفید است به علت ضد اسپاسم بودن آن
- برای بیماری های گوارشی بسیار مناسب است
- از بین برنده عفونت های دستگاه گوارش
- کاهش دهنده درد مفاصل و استخوان ها
- از بین بردن کم خونی و کاهش دهنده قند خون
- کاهش استرس
- بسیار مفید برای کلیه و کبد
- درمان دردهای مفصلی و کمر درد
- رفع قلنج های نفریتی و ادم ها
- تقویت کننده عمومی بدن و مقوی معده
- درمان بیماری های روده
- بهبود روند تنفس
- مناسب برای کم خونی
- کاهش دهنده قند خون
- تصفیه کننده خون
با خرید عسل زول یا چوچاق تأثیر مستقیم آن بر فعالیت های آنزیمی کبد را خواهید دید و برای پاک سازی کبد از سموم و بازکردن مجاری کبدی مفید هستند. تحقیقات نشان می دهد که مصرف مداوم محصولات و مشتقات گیاه زول که سرآمد آنها عسل زول می باشد بدون آسیب رساندن به هپاتوسیت ها، باعث کاهش غلظت کلسترول تام و کلسترول غیر HDL می گردد.
عسل زول با افزایش انسولین و فعال کردن لوزالمعده سبب کاهش قند خون می شود که در درمان دیابت بسیار مؤثر عمل می کند. اثرات معجزه آسای عسل زول در دراز مدت می تواند برای بیماران دیابتی که گستره سنی آنها از کودکی تا کهنسالی است و غالبا” با این بیماری به صورت کنترلی برخورد می کنند بسیار چشمگیر می باشد، عسل زول عملکردی شبه انسولینی دارد و غدد پانکراس را تنظیم می کند.
جهت افزایش خواص عسل زول آن را با شاه انگبین مخلوط نموده که این موضوع علاوه بر افزایش خواص ژل رویال باعث بهبود روند و تسریع در التیام زخم های دیابت می گردد.