“درمان سرطان خون” +مهمترین علائم-تشخیص انواع سرطان خون-عوارض شیمی درمانی

علائم سرطان خون ( لوسمي) + دلايل,علائم و راههاي درمان لوسمي

سرطان خون چیست؟

سرطان خون یکی از شایع‌ترین انواع سرطان است. این نوع سرطان به دلیل درگیر کردن یکی از بافت‌های اصلی بدن یعنی خون، جزو بیماری‌های خطرناکی به شمار می‌رود که بلافاصله بعد از تشخیص با مراجعه به پزشک برای انجام تست آزمایشگاهی بر روی تعداد گلبول‌های خون و نمونه‌گیری از غدد لنفاوی، باید نسبت به درمان آن اقدام کرد. انسان ممکن است در هر سنی به سرطان خون مبتلا شود اما این احتمال به افزایش سن، افزایش می‌یابد.

مهمترین علائم و نشانه های سرطان خون چیست؟

• از دست دادن اشتها

این حالت امری عادی است. گاهی فرد بدون اینکه متوجه شود بتدریج وزن کم میکند. این امر میتواند به علت خستگی و ضعف شدید باشد. در لوسمی شدید، سلولها در ستون فقرات یا مغز تراکم پیدا میکنند و این امر منجر به بروز مشکلات متعددی از جمله حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست میشود.

• کمبود اکسیژن

هنگامی که اکسیژن کافی در خون جریان ندارد، فرد دچار مشکلات تنفسی میشود.

• تورم کبد یا طحال

با پیشرفت لوسمی شدید، کبد یا طحال دچار تورم و فرد دچار درد شکم میشود یا احساس پری در زیر دنده ها میکند. برخی در ناحیه تحتانی کمر احساس درد میکنند. حالت تهوع و استفراغ و از دست دادن اشتها اغلب با ورم کبد یا طحال ارتباط دارد.

• لکه های بنفش یا جوشهای ریز و قرمز روی پوست

اين جوش ها به نام پتسيا (Petechiae) يا لکه هاي بنفش، اغلب به شکل خوشه اي روي سينه، پشت، صورت يا دست ها ظاهر مي شود و گاهی با جوش های ریز اشتباه گرفته میشوند. اين ها که در واقع رگ هاي خون و مويرگ هاي شکسته است بر اثر پايين بودن پلاکت خون به وجود مي آيد.

• درد استخوان و مفصل

درد عمیق استخوانها، یکی از علائم آشکار سرطان خون است که در بیماریهای دیگر شایع نیست. درد هنگامی بروز میکند که مغز استخوان، بر اثر تراکم غیرعادی سلولهای سفید خون موجود در مغز استخوان، منبسط میشود. استخوانهای بلند پا و دست، اصلی ترین محل بروز این درد است.

• سردرد

یکی از علائم این بیماری که به ندرت گزارش میشود، سردرد های شدید و مکرر و طولانی مدت است. برخی بیماران با درد از خواب بیدار میشوند. رنگ پریدگی همراه با سردرد نیز از دیگر علائم آن است. زیرا جریان خون رسانی به مغز و ستون فقرات محدود میشود. در برخی موارد فرد دچار صرع نیز میشود.

• افت میزان گلبولهای قرمز سالم

با پایین آمدن تعداد گلبولهای قرمز، سلولها قادر به اکسیژن رسانی به تمام بدن نیستند. در نتیجه فرد دچار کم خونی و خستگی مفرط میشود که به صورت ضعف عضله و کمبود انرژی جسمی و بیخوابی آشکار میشود. در این شرایط فرد قادر به انجام دادن کارهای جسمی و روزمره نیست. برخی بیماران دچار افسردگی یا کسالت میشوند.

• خونریزی بدون دلیل

هر نوع خونریزی بدون علت میتواند از “علائم سرطان خون” باشد. این بیماری میزان پلاکت خون را پایین می آورد و مانع از لخته شدن خون میشود. کبودی ناگهانی و بدون علت نیز از علائم این بیماری است. این کبودی ها اغلب در انگشتان، بین انگشتان، دستها، شکم و کمر ظاهر میشود و تیره تر از کبودی های معمولی است.

همچنین قطع نشدن خونریزی ناشی از بریدگی، خون دماغ شدن مکرر و بدون دلیل و خونریزی لثه از علائم این بیماری است. زنان نیز در دوران قاعدگی دچار خونریزی غیرعادی زیاد و طولانی مدت میشوند.

• کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن

سرطان خون شدید یا مزمن، سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند و فرد دچار تبهای شدید میشود. زیرا سلولهای سرطانی خون، سلولهای سفید خون را به بیرون میرانند. با کم شدن سلولهای سفید خون، این سلولها قادر نیستند از بدن در برابر عفونت محافظت کنند.

• برآمدگي هاي غيرعادي يا گره هاي متورم لنفاوي

لوسمي، توانايي مغز استخوان براي توليد گلبول هاي قرمز، پلاکت ها و سلول هاي سفيد را کاهش مي دهد. پايين بودن شمار گلبول هاي سفيد توانايي بدن براي نشان دادن واکنش به عفونت را کاهش مي دهد در نتيجه غدد لنفاوي متورم مي شود.

احتمال تراکم پيدا کردن سلول هاي سفيد خون نيز در گره هاي لنفاوي وجود دارد. اين برآمدگي دردناک ممکن است در قسمت هاي مختلف بدن از جمله گردن، شکم، زير بغل يا قسمت تناسلي ظاهر شود. گاهي اين برآمدگی ها آبي رنگ يا بنفش است. برآمدگي ها يا گره هاي متورم بر خلاف نوع عفونت ها، بيشتر از يک هفته روي بدن نمي ماند.

• تب و عفونت هاي مکرر

لوسمي حاد و مزمن، عملکرد سيستم ايمني بدن را کاهش مي دهد . در لوسمي مزمن، تب کمتر است در حالي که در لوسمي حاد، تب بالاست و علاوه بر آن فرد دچار عفونت بيشتري مي شود. زيرا سلول هاي سرطاني، سلول هاي خوني سفيد را غيرفعال و به خارج دفع مي کند. با کم شدن سلول هاي سفيد خون بدن قادر به محافظت از خود در برابر عفونت نيست.

• تنفس غيرعادي

برخي نفس کم مي آورند و بعضي هر چه قدر هم که عميق نفس بکشند احساس کمبود اکسيژن مي کنند. زيرا بدن در حال تلاش براي دريافت هواي کافي است. با پيشرفت لوسمي حاد، کبد و طحال دچار ورم مي شود که به عنوان درد شکمي يا احساس سيري در زير دنده ها حس مي شود. برخي افراد نيز دچار درد کمر مي شوند. حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها نيز به متورم شدن کبد يا طحال ارتباط دارد.

روش تشخیص سرطان خون چگونه است؟

بیماری می‌تواند با شتاب یا به کندی پیشرفت کند. نزدیک ۲۵ درصد گونه‌های لوکمی در جریان یک معاینه بالینی معمولی و پیش از اینکه نشانه‌ها بیماری ظاهر شوند تشخیص داده می‌شوند. پزشکان معمولاً لوکمی مزمن را با آزمایش خون ساده قبل از شروع علائم تشخیص می‌دهند. روند تشخیص می‌تواند دربرگیرنده موارد زیر باشد:

• آزمایش جسمی: شناسایی نشانه‌های فیزیکی و جسمی لوکمی مثل رنگ‌پریدگی ناشی از کم خونی، و ورم غده‌های لنفاوی، کبد یا طحال
• آزمایش خون: شمارش تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت‌های خون
• آزمایش سیتوژنتیک: این آزمایش تغییرات ایجاد شده در کروموزوم‌ها، ازجمله وجود کروموزوم فیلادلفیا را بررسی می‌کند.
• آزمایش نمونه مغزاستخوان

انواع سرطان خون

سرطان های خونی به سه دسته کلی تقسیم می شوند. این دسته ها شامل:

• سرطان خون لوکمی یا لوسمی (Leukemia)

این سرطان یکی از انواع سرطان های درون مغز استخوان بوده، واژه لوسمی به معنی خون سفید است و شامل تولید غیرطبیعی سلول های خونی سفید می شود. لوسمی یکی از چهار سرطان شایع در میان کودکان است. تعداد بالای سلول های سفید باعث اختلال توانایی این سلول ها در مبارزه با عفونت ها شده و همچنین باعث نقص توانایی مغز استخوان برای ساختن سلول های قرمز و پلاکت خون می شود.

• سرطان خون لنفومی (Lymphoma)

این نوع سرطان خون سیستم لنفاوی را که وظیفه آن دفع مایعات زیادی از بدن و همچنین تولید گلبول سفید خون است، تحت تاثیر قرار می دهد. لنفوسیت ها (Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود.

• سرطان خون میلوما (Myeloma)

این نوع سرطان خون سلول های پلاسما را هدف قرار داده و مانع تولید آنتی بادی در بدن می شود و سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت ها ضعیف و حساس می کند.

سرطان خون لوسمی (Leukemia)

این نوع سرطان می تواند به دو شکل حاد و یا مزمن خود را نشان دهد. سرطان لوسمی مزمن آرام تر از نوع حاد آن پیشرفت می کند و نوع حاد آن نیاز به درمان سریعتری دارد. همچنین لوسمی به دو دسته دیگر به نام های لوسمی لنفوسیتی (lymphocytic) و لوسمی میلوئیدی (myelogenous) نیز تقسیم می گردد. منظور از لوسمی لنفوسیتی رشد غیرطبیعی در سلول های مغز استخوان که به لنفوسیت تبدیل می شوند بوده و نوع میلوئیدی نوعی از سلول های مغز استخوان را که تبدیل به سلول های خونی از جمله سلول های قرمز، سفید و پلاکت می شود، تحت تاثیر قرار می دهد.

چهار دسته بندی اصلی سرطان خون لوسمی شامل:

• لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)
• لوسمی میلوئیدی حاد (AML)
• لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
• لوسمی میلوئیدی مزمن (CML)

دلایل اصلی ابتلا به سرطان خون چیست؟

• ژنتیک

ناهنجاری‌های ژنتیکی نقش بسیار مهمی در رشد لوکمی در بدن دارد. برخی بیماری‌های ژنتیکی مثل سندرم داون، احتمال ابتلا به لوکمی را بالا می‌برد.

• قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزه کننده و برخی مواد شیمیایی خاص

افرادی که در معرض پرتوهای شدید قرار گیرند مانند بازماندگان بعد از حملات اتمی یا رویدادهای رآکتورهای هسته‌ای، احتمال دچار شدن به لوکمی در آن‌ها بیشتر است. قرار گرفتن در معرض برخی موادشیمیایی خاص مانند بنزن نیز می‌تواند احتمال ابتلا به لوکمی را افزایش دهد.

• نارسایی سیستم ایمنی طبیعی بدن
• سن در میان بزرگسالان

آمادگی ابتلا به لوسمی با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. افراد بالای ۵۵ سال باید بیشتر مراقب علایم هشدار دهنده این بیماری باشند. با این حال لوسمی می‌تواند کودکان را هم در هر سنی گرفتار کند ولی بیشتر در سنین سه تا چهار سال اتفاق می‌افتد.

چه عواملی خطر ابتلا به سرطان لوسمی را افزایش می دهند؟

• قرار گرفتن در برابر سطوح بالای تشعشع
• قرار گرفتن پی در پی در برابر بعضی از انواع مواد شیمیایی (همچون بنزن)
• شیمی درمانی
• سندرم دون (DOWN)
• سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان
• سیگار کشیدن

عوارض شیمی درمانی

• عدم تمرکز، تفکر منسجم و اشکال در حافظه‌ کوتاه‌ مدت
• مشکلات بارداری و باروری (تخریب عملکرد تخمدان و بیضه)
• مشکلات گوارشی و یبوست
• کاهش اشتها و کاهش وزن
• حالت تهوع و استفراغ
• خشکی پوست و التهاب در مخاط پوست
• ریزش مو
• خستگی مفرط
• کم شدن گلبول‌های قرمز خون و کم‌خونی
• کم شدن پلاکت‌های خون و مشکلات خونریزی
• کم شدن تعداد گلبول‌های سفید خون و احتمال ابتلا به عفونت

لوسمی حاد مغز استخوان (سرطان خون AML)

کشیدن سیگار ، سابقۀ درمان به روش شیمی‌ درمانی و قرار داشتن در معرض تابش اشعه ، خطر ابتلا به سرطان خون AML بزرگسالان را بیشتر می‌کند. نشانه‌ های احتمالی سرطان خون AML بزرگسالان عبارتند از : تب، احساس خستگی و به آسانی دچار خونریزی  یا خون‌مردگی شدن.

سرطان خون و ناباروری

با توجه به نوع دارویی که مصرف می‌شود، شیمی درمانی ممکن است با تخریب عملکرد تخمدان و بیضه، بر روی باروری زنان و مردان اثر منفی بگذارد که منجر به افزایش خطر نازایی می‌شود. پس از تکمیل درمان قدرت باروری معمولاً (نه همیشه) به حالت قبل بازمی‌گردد.

بسیاری از بیماران در طول دوره‌ شیمی درمانی تمایل خود را به رابطه‌ جنسی از دست می‌دهند، اما این مشکل پس از اتمام درمان برطرف می‌شود.

سرطان خون در بارداری

تقریباً تمام لوسمی‌هایی که در زنان باردار ظاهر می‌شوند، لوسمی‌های حاد هستند. سن متوسط لوسمی در حاملگی 28 سال است و زایمان زودرس در این بیماران بیشتر دیده می‌‌شود. گرچه لوسمی‌های حاد معمولاً نیازمند درمان سریع و تهاجمی هستند، به رغم خطرات احتمالی حاملگی و نقص‌های زایمان، به خصوص اگر در طول سه ماهه اول (حساس به رشد) باشد، شیمی درمانی تجویز می‌شود.

گزارشات زیادی از درمان بیماران باردار مبتلا به لوسمی حاد منتشر شده است که استفاده از شیمی درمانی بعد از سه ماهه اول بارداری تأثیری در از بین بردن جنین یا ایجاد بیماری‌های مادرزادی جنین نداشته است. در صورتی که بیمار مبتلا به لوسمی حاد و باردار در سه ماهه اول بارداری تمایل به ختم بارداری نداشته باشد و تحت شیمی درمانی واقع شود 25 درصد احتمال مرگ داخل رحمی جنین را دارد در حالی که در سه ماهه دوم و سوم این میزان به 13درصد می‌‌رسد.

لوسمی مزمن میلوئیدی در هر زمانی از بارداری با هورمون‌های اینترفرون-آلفا، می تواند با ایمنی نسبی درمان شود. درمان لوسمی مزمن لنفاوی، که در زنان باردار نادر است، اغلب می‌تواند تا بعد از پایان حاملگی به تعویق بیافتد.

عوارض شیمی درمانی روی جنین درحین بارداری

در صورتی که بیمار مبتلا به لوسمی حاد در سه ماهه اول بارداری و اوایل سه ماهه دوم بارداری باشد به دلیل اثرات نامطلوب شیمی درمانی بر روی جنین باید حاملگی ختم شود. در صورتی که بیماری در سنین بالاتر بارداری تشخیص داده شود باید نتایج بهتر زایمان قبل از شروع شیمی درمانی در نظر گرفته شود و درصورت امکان انجام شود. نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به لوسمی در دوران بارداری نرمال هستند و در صورت رعایت موارد ذیل معمولاً نوزاد بعد از زایمان مشکلی ندارد:

1- عدم مصرف داروهای آنتی متابولیت در خلال بارداری (یک نوع شیمی درمانی قوی که ضد سلول‌های جفتی نیز عمل می‌نماید).

2- عدم پرتودرمانی به رحم در صورتیکه سن جنین به سن امکان حیات در محیط خارج از رحم برسد.

تصمیم به ختم بارداری به نظر بیمار ارتباط دارد ولی در موارد حاد پزشک باید بیمار را راهنمایی نماید که لازم است درمان سریع‌تر شروع شود. زایمان صلاح است قبل از شروع دوره بعد شیمی درمانی انجام شود ولی باید بیمار را در جریان گذاشت که ممکن است قبل ازآن زایمان زودرس خود به خودی یا دخالت پزشک برای بروز آن وجود داشته باشد، در این موارد باید بررسی‌های خونی از نوزاد متولد شده انجام شود، چون ممکن است داروهای شیمی درمانی باعث کاهش سلول‌های خونی جنین شود. در صورتی که نوزاد دچار اختلال رشد یا آنومالی جنینی به دلیل تأثیر داروهای شیمی درمانی در داخل رحم شود باید از این بابت نیز تحت نظر قرار گیرد.

نحوه پیشگیری از سرطان لوسمی

از آنجا که دلیل اصلی سرطان خون مشخص نیست پس نمی توان راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به این سرطان پیشنهاد نمود. با اینحال می شود از بعضی از انواع سرطان خون لوسمی با اجتناب از قرار گرفتن تشعشع، اجتناب از قرار گرفتن در برابر مواد شیمیایی و ترک سیگار و تنباکو پیشگیری نمود.

راههای درمان سرطان خون چیست؟

در سال‌های اخیر، با به کارگیری داروهای ضد سرطان مؤثرتر، طول عمر بیماران مبتلا به لوکمی افزایش پیدا کرده‌است. این داروها موجب فروکش کردن نشانه‌های بیماری می‌گردند به طوریکه نشانه‌ها در جریان درمان بیماری بدتر نمی‌شود و حتی بیماران تا اندازه‌ای درمان می‌شوند. درمان لوسمی بستگی به نوع لوسمی، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد که گاهی منجر به سلامت کامل این بیماران می‌شود. از مهم‌ترین عوامل در بهبود بیماری برخوردار بودن بیمار از روحیه بالا جهت مقابله با این بیماری است.

شیوه درمان این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر نیز باشد:

1- شیمی درمانی

2- پرتو درمانی

3- پیوند مغز استخوان و پیوند سلول‌های بنیادی که در این روش مغز استخوان فرد بیمار با مغز استخوان سالم جایگزین می‌شود تا بیمار بتواند مقادیر بالای داروهای شیمی درمانی یا پرتودرمانی را دریافت کند.

یافته‌های اخیر محققان دانشگاه کرنل نشان داد که با استفاده از فناوری نانولوله می‌توان سلول‌های سرطانی موجود در جریان خون را به دام انداخت. آزمایشگاه مایل کینگ این دانشگاه روی سلول‌های سرطانی تحقیق می‌کند و اخیراً از نانولوله‌های هالویسایت (HNT) به عنوان نانوساختاری برای به دام اندازی سلول‌های تومور موجود در خون استفاده کرده‌است، این سلول‌ها موجب گسترش سرطان در بدن می‌شوند.

این دستاورد علمی موجب شده‌است تا امیدهای زیادی برای درمان انواع مختلف سرطان ایجاد شود. نشریه نیچر نتایج یک مطالعه پزشکی در مورد لوسمی میلوئید مزمن (CML) که از نادرترین انواع سرطان خون است را منتشر و اعلام کرد که ترکیب یکی از داروهای دیابت با داروهای استاندارد درمان سرطان خون، در درمان بهتر بیماران مؤثر است.

انواع شیمی درمانی برای درمان سرطان خون

شیمی درمانی ممکن است به منظور معالجه برای شفای بیمار یا به منظور طولانی کردن عمر بیمار و تسکین درد بیمار به کار برده شود. پزشکان معمولاً پس از بررسی عواملی مانند نوع و میزان پیشرفت سرطان، داشتن یا نداشتن سابقه شیمی درمانی و بیماری‌هایی مانند دیابت روش مناسب شیمی درمانی را تجویز می‌کنند.

• شیمی درمانی ترکیبی

از داروهای شیمیای همراه با دیگر درمان‌های سرطان از قبیل پرتو درمانی یا عمل جراحی استفاده می‌شود. در حال حاضر بسیاری از سرطان‌ها بدین گونه معالجه می‌شوند؛ این نوع درمان مانند این است که بیمار را هم‌ زمان با استفاده از چند دارو معالجه کنند. این داروها در نحوه عمل و مکانیسم متفاوت هستند. مهم‌ترین منفعت این روش کاهش مقاومت سلول‌های سرطانی در مقابل هر نوع از این داروها است.

• شیمی درمانی نئو آدجوونت

شیمی درمانی نئوآدجوونت یا درمان پیش معالج، روشی است که در آن، دارو به منظور کوچک کردن و کم حجم کردن تومور اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد و زمینه را برای درمان موضعی (جراحی و پرتو درمانی) آماده می‌کند و خطرات ناشی از این نوع معالجه‌ها را کاهش می‌دهد.

• شیمی درمانی آدجوونت

شیمی درمانی آدجوونت زمانی کاربرد دارد که شواهد کمی از حضور سرطان وجود داشته باشد ولی ریسک عود کردن سرطان هم وجود داشته باشد. داروها کمک می‌کنند که مقاومت سرطان در مقابل دیگر داروها کاهش یابد و همچنین می‌تواند سلول‌های سرطانی را که در دیگر بخش‌های بدن پخش شده‌است، بکشد.

این نوع درمان بیشتر در تومورهای تازه که سرعت رشد آن‌ها زیاد است سودمند است زیرا زمینه را برای معالجه دارویی فراهم می‌کند. البته باید توجه کرد که تمام دوره‌ها و رده‌های شیمی درمانی به وضعیت بیمار و مستعد بودن بیمار برای نوع معالجه بستگی دارد. وضعیت عملکرد دارو معمولاً به عنوان معیار برای اینکه آیا بیمار می‌تواند داروی شیمیایی مصرف کند یا اینکه کاهش در مقدار مصرف یا افزایش آن باید چگونه باشد استفاده می‌شود.

جمع‌بندی و نتیجه کلی درباره مطلب سرطان خون

سرطان نام بیماریی است که طی آن رشد یک یا مجموعه‌ای از سلول‌ها از کنترل بدن خارج شده و توده یاخته (سلول‌های سرطانی) یا تومور شکل می‌گیرد. سرطان خون، به مجموعه بیماری‌هایی گفته می‌شود که سلول‌های نافرمان، جزو مجموعه دستگاه گردش خون بدن انسان هستند.

مغز استخوان و گره‌های لنفاوی که وظیفه تولید و تمایز سلول‌های خونی را بر عهده دارند، اصلی‌ترین مراکز آغاز سرطان خون می‌باشند. دلیل اصلی ابتلا به سرطان خون هنوز مشخص نیست؛ اما گفته می‌شود ژنتیک و محیط، تأثیراتی به‌سزا در ایجاد سرطان خون دارند. افراد مبتلا به سرطان خون در درجه اول با خستگی و بی‌حالی، خونریزی‌های غیر معمول، عفونت‌های مکرر، ایجاد کبودی و تورم غدد لنفاوی رو به رو می‌شوند.

سرطان خون به دو نوع کلی لنفوم (سرطان سلول‌های لنفاوی) و لوسمی (سرطان سلول‌های مغز استخوان) تقسیم می‌شود که هر کدام زیرمجموعه‌های دیگری نیز دارند. علل ایجاد هر نوع از سرطان خون با دیگری متفاوت است و بر همین اساس مبنای درمان متفاوتی هم دارند. اما به طور کلی از روش‌های شیمی درمانی و پرتو درمانی برای درمان این نوع سرطان استفاده می‌شود. هر کدام از این درمان‌ها شامل انواع مختلفی می‌شوند که بسته به سن و شرایط و نوع بیماری، بیمار تحت درمان قرار می‌گیرد.

پیوند مغز استخوان و درمان‌های هدفمند و مکمل نیز جزو روش‌های درمانی جدیدی هستند که گاهاً در کنار دو روش اصلی، جهت بهتر شدن نتیجه درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بیماری که تحت درمان قرار می‌گیرد، با توجه به نوع بیماری و درمان، ممکن است با چالش‌هایی از قبیل عوارض جانبی داروهای مورد استفاده در درمان رو به رو شود و برای مدتی از زندگی عادی فاصله بگیرد. مواردی مانند خستگی، خشکی پوست، ریزش مو و تأثیراتی که داروها روی مغز استخوان و دستگاه عصبی می‌گذارند. گاهی ممکن است سرطان خون با بارداری همراه باشد که به نوع سرطان خون و مدت بارداری بستگی دارد. امروزه با وجود پیشرفت هر روزه علم پزشکی و مهندسی پزشکی، در صورت رعایت نکات مربوط به بیماری، مادران باردار می‌توانند نوزادانی سالم و بدون عوارض جانبی به دنیا بیاورند.