بی اشتهایی / باعلم : دلایل زیادی وجود دارد که می تواند باعث بی اشتهایی شود . برای مثال یبوست ، برخی از بیماری های خاص ، ویروس های معده و یا آنفولانزای معده و حتی سرطان می تواند باعث از دست رفتن اشتها شود . در موارد بسیاری می توان بی اشتهایی را با روش های ساده و خانگی درمان کرد که در ادامه این مطلب از سایت باعلم ، به برخی از این روش ها اشاره خواهد شد .
بی اشتهایی چیست و چه دلیلی دارد ؟
فهرست سرفصل ها
بی اشتهایی از لحاظ علمی عبارت است از کاهش اشتها و عدم تمایل به خوردن غذا و باید توجه داشت که بی اشتهایی ، با نخوردن غذا به دلیل بیماری و مشکلات سیستم گوارشی متفاوت است . تنظیم اشتها یک فرایند پیچیده است که با هماهنگی سیستم های مختلف بدن صورت می پذیرد (به ویژه مغز و سیستم عصبی) . دستگاه گوارش ، سیستم غدد درون ریز و اعصاب ، با هماهنگی یک دیگر می توانند اشتهای بلند مدت و کوتاه مدت ما را کنترل کنند . داشتن اشتهای سالم و متعادل به بدن ما کمک می کند تا حالت هموستاتیک خود را حفظ کند به این معنی که شما انرژی مورد نیاز خود را به خوبی از طریق تغذیه دریافت می کنید و از وزن ایده آل و سالمی برخوردار هستید .
آیا از دست دادن اشتها خطرناک است ؟
از دست دادن موقتی اشتها لزوما یک مشکل محسوب نمی شود و اغلب واکنش طبیعی بدن به یک بیماری ، فعالیت بیش از حد بدنی ، استرس ، اضطراب و … می باشد . ولی اگر این کاهش اشتها طولانی مدت شود می تواند باعث کمبود مواد مغذی بدن شده و به سرعت باعث لاغری شود . به همین دلیل شما دائما احساس خستگی می کنید و توده عضلانی و قدرت بدنی خود را از دست می دهید . مخصوصا در افراد مسن از دست دادن اشتها می تواند عوارض جانبی مانند : اختلال در عملکرد عضلانی ، کاهش توده استخوانی ، اختلال عملکرد ایمنی بدن ، کم خونی ، کاهش حافظه ، دیر بهبود یافتن زخم ها و در نهایت افزایش احتمال مرگ و میر شود .
علائمی که نشان می دهد خوب غذا نمی خورید
ممکن است شما دچار کم اشتهایی شده اید و خودتان از این موضع بی اطلاعید و توجه چندانی به آن ندارید . کم غذا خوردن در طولانی مدت می تواند با علائم و عوارض جانبی زیر در ارتباط باشد :
- بعد از کمی غذا خوردن احساس سیری و حتی حالت تهوع می کنید حتی زمانی که خیلی گرسنه بودید
- بعد از خوردن غذا احساس درد معده و تورم معده می کنید .
- همیشه احساس خستگی و ضعف دارید
- داشتن مشکل در تمرکز حواس
- دچار مشکلات خواب و کم خوابی هستید .
- دچار یبوست دائمی شده اید
- دچار احتباس آب و جمع شدن آب زیر پوستی هستید . ممکن است دست و پای شما متورم شود و یا دچار غبغب و پف کردن پلک و زیر چشم شوید .
- تغییر حالات روحی مانند افسردگی و دلهره
بیماری هایی که می تواند باعث از دست دادن اشتها شود
بسیار از عوامل و بیماری ها می توانند بر روی اشتها تاثیرگذار باشند مانند :
- فعالیت و سلامت روده
- تغییر سطح هورمون هایی که توسط روده ترشح می شوند مانند هورمون گرلین که ترشح آن باعث افزایش اشتها می شود و پپتید YY که ترشح آن باعث بی اشتهایی می شود .
- تغییرات خلق و خو مانند افسردگی می تواند بر روی اشتها تاثیرگذار باشد
- خستگی و بی خوابی
- تغذیه نامناسب و استفاده از غذاهایی که شکر ، کربوهیدرات و چربی فراوانی دارند
- مشکلات مربوط به سلامت تیروئید و سوخت و ساز بدن
- التهاب های مربوط به دستگاه گوارش
- تغییر در سطح هورمون هایی مانند تستوسترون ، استروژن و پروژسترون که می تواند تحت تاثیر عوامل زیادی ایجاد شود مانند چرخه قاعدگی و پریود .
- تغییر در سطح هورمون استرس مانند کورتیزول و …
- افزایش سن – در افراد مسن ، تغییرات سیستم گوارشی ، استفاده از برخی از داروها ، ابتلا به برخی از بیماری ها ، تحت عمل جراحی قرار گرفتن ، افسردگی ، کاهش متابولیسم بدن و … می تواند باعث کاهش اشتها شود.
- استرس هاس ناشی از بیکاری و مشکلات مالی
- ویروس های معده
- حاملگی و بارداری
- واکنش به برخی از داروها مانند کدئین ، فلوکستین و …
- بیماری های کبدی که می تواند باعث تجمع مایع در شکم شود
- التهاب معده و مخاط معده
- نارسایی کلیه که باعث ایجاد حالت تهوع و درد شکمی می شود .
- بیماری های ریه مانند بیماری مزمن انسداد ریه که سبس کاهش و ضعف تنفس و هم چنین سرفه کردن در زمان غذا خوردن می شود
- بیماری کرون و سایر بیماری های التهابی روده
- بیماری های قلبی / ایدز / سرطان / بیماری های روانی
- بزرگ شدن طحال که باعث فشار بر روی معده می شود .
- اِدِم ناشی از بیماری قلبی و اختلال کبدی
- زخم های دهانی / عفونت دهان / خشک شدن دهان / مشکلات دندان
- سرطان مثانه / سرطان روده / سرطان رکتوم / سرطان معده
روش های درمان کاهش اشتها
برای افزایش اشتها و درمان بی اشتهایی باید اول دلیل کاهش اشتها مشخص و درمان شود . پزشک شما بسته به این که مشکل شما چقدر حاد است می تواند درمان مناسبی برای شما در نظر بگیرد . برخی از درمان های دارویی رایج عبارتند از :
- داروهای ضد تهوع و استفراغ مانند داروهایی که برای جلوگیری از تهوع در بارداری استفاده می شود . مانند : دوکسیلامین | Doxylamine ، پیریدوکسین / ویتامین B6 ، پرومتازین | Promethazine ، سیکلیزین و …
- مکمل ها و محصولات جایگزین غذا که می تواند کمبود الکترولیت ها را جبران کرده و یبوست را درمان کند
- داروهای حاوی پروژسترون که می تواند باعث افزایش اشتها شود مانند : قرص مژسترول استات ، مدروکسی پروژسترون استات | Medroxyprogesterone Acetate و …
- داروهای استروئیدی
- متوکلوپرامید
- داروهای ضد افسردگی
روش های طبیعی برای افزایش اشتها
در ادامه این مطلب به برخی از روش های درمان بی اشتهایی اشاره شده است .
-
تغییر الگوی تغذیه
بجای مصرف دو یا سه وعده غذا در روز می تواند وعده های غذایی خود را کوچکتر کرده و 5 یا 6 وعده در روز غذا بخورید . هر لحظه که گرسنه می شوید چیزی میل کنید . سعی کنید روزانه به صورت منظم و سر ساعت غذا بخورید زیرا بدن شما به این الگوهای منظم عادت کرده و خود را هماهنگ می کند . در صورتی که حجم غذای مصرفی شما کم است همیشه سعی کنید از مواد غذایی استفاده کنید که کالری و ارزش غذایی بیشتری داشته باشد . انتخاب های مناسب می تواند چیزی مانند این موارد باشد : روغن زیتون یا روغن نارگیل ، کره بادام زمینی ، تخم مرغ ، گوشت گاو تغذیه شده به صورت طبیعی و آزاد ، آجیل ، روغن کنجد و …
قبل از خوردن غذا آب ننوشید زیرا می تواند اشتهای شما را کور کند . مصرف کافئین را محدود کنید زیرا کافئین می تواند معده شما را تحریک کرده و باعث بی اشتهایی شود . در یک محیط آرام و به دور از استرس غذا بخورید . مثلا خوردن غذا در پشت میز کار و یا در پشت فرمان روش مناسبی برای تغذیه نیست .
-
درمان حالت تهوع
از دست دادن اشتها به خاطر داشتن حالت تهوع بسیار رایج است . این مورد معمولا در دوران بارداری بیشتر بروز می کند . یا زمانی که شما به بیماری های ویروسی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی دچار شوید .از خوابیدن و دراز کشیدن بعد از غذا حداقل تا سه ساعت خودداری کنید تا معده تحت فشار قرار نگیرد . چای و دمنوش زنجبیل مصرف کنید و یا اسانس زنجبیل را با روغن نارگیل مخلوط کرده و بر روی شکم و معده خود بمالید . مکمل های حاوی ویتامین B6 مصرف کنید . این کار می تواند حالت تهوع ناشی از بارداری را کاهش دهد . می توانید از نوشیدنی ها آرام بخش مانند چای بابونه و دمنوش لیمو استفاده کنید .
-
درمان طبیعی مشکلات گوارشی برای افزایش اشتها
اگر از دست دادن اشتها در شما به دلیل مشکلات گوارشی می باشد برای افزایش اشتها باید این مشکلات را درمان کنید . از سبزیجات و میوه های مختلف زیاد استفاده کنید . خوردن غذاهایی که دارای فیبر بالایی هستند می تواند به درمان یبوست کمک کند . دانه های کتان ، آووکادو ، انواع سبزیجات پخته شده می تواند انتخاب خوبی باشد . از خوراکی های پروبیوتیک به مقدار مناسبی استفاده کنید (مانند ماست تخمیر شده) . از مواد غذایی که مشکلات گوارشی را تشدید می کند دوری کنید مانند لبنیات معمولی ، غذاهای حاوی گلوتن ، کنسروها ، غذاهای فراوری شده ، سوسیس و کالباس ، روغن های تصفیه شده ، غذاهای سرخ شده ، گوشت های هورمونی و ..
استرس خود را کم کنید ، به اندازه کافی بخوابید ، ورزش کنید ، سیگار را ترک کنید ، به اندازه کافی آب بنوشید و مصرف داروهای غیر ضروری مانند انواع آنتی بیوتیک ها را متوقف کنید .
-
کاهش استرس و درمان افسردگی
اضطراب و استرس می تواند باعث کاهش اشتها شود . ولی این استرس را نباید با روش های غیر طبیعی کاهش دهید . برای مثال اگر شما استرس خود را با مصرف الکل ، کشیدن سیگار و یا نوشیدن زیاد کافئین کنترل کنید ، از انجایی که این مواد باعث مشکلات گوارشی می شوند ، کاهش اشتهای شما بدتر خواهد شد . به جای اینکارها ، برای کاهش استرس و افسردگی اقدام زیر مفیدتر هستند :
- تمرینات ورزشی
- دریافت ویتامین D از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- انجام فعالیت ها و تفریحات گروهی
- استفاده از گیاهان آرامبخش مانند اسطوخودوس ، بابونه ، ریحان و …
- ماساژ
با این کارها می توانید تا حدودی استرس و افسردگی خود را کنترل کنید .
-
فعالیت های بدنی برای افزایش اشتها
ورزش معروف ترین تحریک کننده اشتها است . به ویژه ورزش های هوازی که بیش از 20 الی 30 دقیقه طول بکشد و ورزش های قدرتی که برای افزایش حجم عضلات انجام می شود .
تهیه و ترجمه اختصاصی / باعلم