سزارین | عوارض و خطرات عمل سزارین برای مادر و نوزاد

یک عمل جراحی است که یک برش روی شکم مادر داده می‌شود ( لاپاراتومی ) و روی رحم ( هیستروتومی ) برای زایمان یک یا تعداد بیشتری نوزاد انجام میشود. اولین بار این عمل توسط یک متخصص زنان آلمانی به نام kehrer در سال 1881 انجام شد .

زمانی سزارین انجام می‌شود که زایمان طبیعی با خطراتی برای مادر و یا بچه همراه باشد . گاهی وقت ها  به درخواست مادر بدون علت پزشکی اقدام به عمل سزارین می‌کند. سزارین انتخابی یا elective caesarean section  نباید قبل از 39 هفته بارداری انجام شود

مگر علل طبی برای انجام آن وجود داشته باشد.

 

اندیکاسیون های انجام سزارین :

  1. وضعیت های غیر طبیعی جنین ( پا یا قرار عرضی و غیره)

2.زایمان طبیعی طول کشیده یا نارسایی پیشرفت مراحل زایمان (دیس تو شی)

3.دیسترس جنینی

4.پرولابس بند ناف

5.پارگی رحم یا افزایش ریسک یا خطر پارگی رحم

6.افزایش ضربان قلب ( تاکی کاردی) مادر یا جنین بعد از پارگی کیسه آب

7.افزایش فشار خون مادر یا جنین بعد از پارگی کیسه آب

8.مشکلات جفت (جفت سر راهی ، پارگی جفت ، یا چسبندگی جفتی )

  1. شکست در القاء زایمان

10.شکست در زایمان با فور سپس یا ونتوس

11.ماکروزومی جنین (جنین بزرگتر از 4 کیلو گرم )

12.اختلالات بند ناف ( وازو پرویا یا بند ناف سرراهی جفت های دولبی و جفت ولامنتوس )

 

 

عوامل دیگری که می توانند منجر به انجام سزارین شوند :

1.پری اکلامپسی (مسمومیت بارداری )

2.جنین قبلی پر ریسک

3.عفونت HIV یا ایدز مادر

4.بیماریهای قابل انتقال از طریق جنسی ( مانند هرپس تناسلی یا تبخال تناسلی)

5.سزارین قبلی طولی یا کلاسیک

6.سابقه پارگی قبلی رحم

7.مشکلات قبلی در رابطه با ترمیم پرینه ( بیماری کرون و غیره )

8.رحم دو شاخ

9.موارد نادر از زایمان نوزاد بعد از مرگ مادر

 

ممنوعیت 

به طور کلی سزارین در کل دنیا بیش از موارد قابل انتظار انجام می‌شود . و باید پزشکان تشویق شوند که میزان سزارین را کاهش دهند و نکته مهم اینکه وزرش کردن در طی حاملگی ریسک مشکل حین زایمان که منجر به سزارین شوند را کاهش می‌دهند.

 

ریسک مادری

در جوامع پیش رفته ریسک مرگ مادر در سزارین حدود 13 در 100 هزار و در زایمان طبیعی حدود 3 و نیم در صد هزار است. در کشور انگلیس ریسک مرگ مادر در حین سزارین سه برابر زایمان طبیعی است. مانند تمام انواع دیگر جراحی شکم در جراحی سزارین خطر ریسک چسبندگی بعد از عمل فتق incisional  یا محل جراحی و عفونت زخم افزایش پیدا می‌کند .  و در موارد سزارین اورژانس ریسک عوارض بیشتر می‌شود . زیرا در موارد اورژانس ممکن است معده بیمار خالی نباشد. بنابراین ریسک عوارض بیهوشی افزایش پیدا می‌کند .

خطرات دیگر شامل از دست دادن خون ( که گاهی نیاز به تزریق خون پیدا می کند ) و سردردهای مربوط به بی حسی نخایی .

خانم های که سابقه سزارین دارند احتمال عوارض بارداری بعدی در آنها افزایش پیدا می‌کند . بنابراین توصیه می‌شود خانواده هایی که می‌خواهند تعداد بچه های زیادی داشته باشند به دنبال سزارین انتخابی نباشد . خطر چسبندگی جفت (placenta accreta (  ، 13 صدم درصد بعد از دو سزارین است ولی بعد از چهار سزارین به 2/13 صدم درصد می‌رسد و بعد از 6 سزارین 6/74 صدم درصد افزایش پیدا می‌کند.

همچنین خطر نیاز به هیسترکتومی اورژانس به دنبال سزارین نیز افزایش پیدا می‌کند.

خطر افسردگی بعد از زایمان و مشکلات روحی بعد از تولد نوزاد در مادران سزارین شده بیش از مادران با زایمان طبیعی است.

 

حاملگی های بعدی : خانم هایی که به هر دلیلی سابقه سزارین دارند، تمایل به حامله شدن مجدد و بچه دار شدن در آنها کمتر می‌شود. بعد از سزارین ختم بارداری بعدی به دو طریق زیر می تواند باشد:

1.زایمان طبیعی بعد از سزارین VBAC :  VAGINAL BIRTH AFTER CAESAREAN SECTION

2.سزارین تکراری انتخابی ERCS  :

که هر دو مورد ریسک بالاتری از خانم های که سابقه زایمان طبیعی دارند را دارد.

کرایتریا برای انجام زایمان طبیعی بعد از سزارین :

1.سزارین قبلی باید به صورت عرضی پایین ( LOW TRANSFERS باشد.

از یک طرف انجام VBAC در مقایسه با ERCS   ریسک بیشتری برای پارگی رحم و مرگ نوزاد هنگام تولد دارد. و در 20 تا 40 درصد مواقع ممکن است نیاز جراحی اورژانس در VBAC  پیدا کنید . که ریسک عوارض آن به مراتب بیشتر از عوارض حاصل از سزارین اورژانس بعد از سزارین قبلی است. از طرف دیگر مرگ و میر مادر به دنبال VBAC کمتر از ERCS بوده و خطر عوارض در حاملگی بعدی بعد از VBAC کمتر از ERCS است.

 

ادامه سزارین

چسبندگی ها :

در حین انجام عمل سزارین مانند هر عمل شکمی لگنی چسبندگی ایجاد می‌شود . جهت به حداقل رساندن خطر چسبندگی میتوان از Adhesion barrier استفاده کرد. تا خطر چسبندگی بین رحم و تخمدان ها روده کوچک و بافت های دیگر شکمی لگنی را به حداقل برسد.

 

عوارض چسبندگی :

1.نازایی : اگر چسبندگی شدید بین تخمدانها و لوله های رحمی اتفاق بیفتد ممکن است جلوی حرکت طبیعی تخمک یا ovum از تخمدان به رحم را بگیرد. 5/1 نازایی ها مربوط به چسبندگی‌ها هستند.

2.درد لگنی مزمن : به دنبال چسبندگی های لگنی ممکن است دردهای مزمن لگنی chronic pelvic pain ایجاد شود. 50 درصد موارد علت درد مزمن لگنی چسبندگی‌ها است .

 

خطرات برای نوزاد :

سزارین انتخابی نباید قبل از 39 هفته بارداری انجام شود مگر در موارد خاص . مرگ و میر نوزاد 37 هفته سه برابر بیشتر از مرگ و میر 40 هفته است. و همچنین مرگ و میر در 37 هفته بیش از 38 هفته است.

گنگره زنان و مامایی آمریکا (ACOG )  The American Congress Of Obstetrics and Gynecologists تصویب کرده که خطر Sepsis یا عفونت نوزاد RDS هیپوگلیسمی یا کاهش قند نوزاد و نیاز به NICU یا ICU نوزادان و پیشتیبانی تنفسی و نیاز به بستری شدن نوزاد در بیمارستان بیشتر از 4 یا 5 روز در نوزادان نارس قبل از 39 هفته افزایش پیدا می‌کند.

در حاملگی های دوقلویی که هردو بچه رو به پایین یا position cephalic قرار دارند می توان اقدام به زایمان طبیعی در 37 یا 38 هفته کرد .

در مواردی که جنین اول cephalic و بعدی غیر cephalic کرد جهت انجام نوع زایمان اختلاف نظر وجود دارد .

در یک تحقیقی که اخیرا در آمریکا به عمل آمده گزارش شده نوزادانی که قبل از 39 هفته بارداری به دنیا می‌آیند ممکن است مشکلات تکاملی شامل کندی در یاد گرفتن، خواندن ریاضی و طالب دیگر داشته باشند.

 

خطرات دیگر سزارین :

1.Wet lung یا ریه مرطوب: باقی ماندن مایع در ریه در موارد سزارین به علت آنکه نوزاد تحت فشار طی مراحل زایمان نیست. در بچه های سزارین شده بیشتر است.

2.خطر زایمان زودرس و عوارض آن : بخصوص در موارد سزارین انتخابی بعد از سزارین قبلی ممکن است خطر زایمان زودرس و محاسبه نادرست زمان مناسب زایمان پیش بیاید .

3.خطر بیشتر مرگ و میر نوزاد : خطر مرگ و میر نوزاد در 28 روز اول تولد در موارد سزارین شده 77/1 در هر 1000 تولد در مقایسه با زایمان طبیعی که 62/0 در 1000 زایمان طبیعی است.

 

بیهوشی :

در 95 درصد موارد انجام سزارین از تکنیک بیهوشی منطقه ای شامل اسپانیال یا نخاعی (اپیدرال) استفاده می‌شود. بیهوشی رژیونال (منطقه ای) در سزارین با زایمان طبیعی فرق داشته و سطح بلوک بیشتری جهت سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی مورد نیاز است. بیهوشی عمومی در موارد اورژانس جهت نجات جان نوزاد مانند موارد دیسترس جنین یا مادر و موارد خون ریزی شدید ممکن است لازم شود . وگرنه مهمترین روش جهت ختم بارداری بی هوشی منطقه ای (اسپاینال یا اپیدرول ).

 

دکتر شیرین شمس