سینوزیت به معنی التهاب سینوسها است که معمولا در اثر عفونتهای ویروسی، باکتریایی و یا قارچی رخ میدهد. سینوسها بخشهای تو خالی در جمجمه هستند که توسط هوا پر شده اند. از جمله بخشهایی که سینوسها در آنجا قرار دارند میتوان به پیشانی، استخوان بینی، گونه ها و زیر چشم ها اشاره کرد.

سینوسهای سالم از هوا پر شده اند و میزان مشخصی از موکوس نیز درون آنها وجود دارد ولی هیچ میکروب یا باکتری در آنها مشاهده نمیشود. زمانی که مجراهای سینوسی بسته شوند و یا موکوس بیش از حد تولید شود، بستر برای رشد بیشتر و سریعتر میکروب و باکتری فراهم میشود. به طور کلی سینوزیت میتواند در یکی از شرایط زیر ایجاد شود:

عدم کارکرد صحیح اجسام مژه مانند که باعث بیرون راندن موکوس میشوند.
سرماخوردگی و حساسیت ها ممکن است سبب تولید بیش از حد موکوس و یا بسته شدن مجرای سینوس شود.
انحراف تیغه ی میانی بینی، پولیپ بینی و یا مشکلات مجرای بینی که میتوانند منجر به بسته شدن مجرای سینوس شوند.

و انواع سینوزیت عبارتند از:

حاد : زمانی که علائم برای ۴ هفته یا کمتر وجود دارند، و عمدتا به دلیل رشد باکتریها در سینوس رخ میدهد.
مزمن : هنگامی که التهاب و آماس سینوسها برای مدتی بیش از ۳ ماه وجود دارد. حالت مزمن میتواند در اثر عوامل باکتریایی یا قارچی رخ دهد.

موارد زیر نیز میتوانند احتمال ابتلای شما و یا فرزندان شما را به سینوزیت افزایش دهند:

رنیت آلرژیک یا تب خشک
فیبروز سیستیک
بیماریهایی که باعث از کار افتادن اجسام مژکی میشوند
تغییر ارتفاع (پرواز و یا سقوط)
سیگار کشیدن
نقص در سیستم ایمنی در اثر HIV یا شیمی درمان
علائم سینوزیت چیست؟

علائم سینوزیت حاد در افراد بالغ معمولا بعد از سرماخوردگی مشاهده میشود که بعد از ۵ تا ۷ روز وخیم تر میشود. این علائم شامل:

تنفس سخت، کاهش و یا از دست دادن بویایی
سرفه که شب هنگام شدیدتر است
خستگی و احساس کسالت
تب
سردرد، درد زیر چشم و دندان
آب ریزش بینی و گلودرد

میباشد.

علائم در فرم مزمن نیز مانند فرم حاد است ولی شدت کمتری داشته و حدود ۱۲ هفته طول میشکد. در کودکان نیز علائم سینوزیت به شرح زیر است:

سرماخوردگی و ناخوشی های دستگاه تنفسی که به طور کامل بهبود نیافته است و با گذشت زمان وخیم تر میشود.
تب شدید، همراه با ترشحات تیره رنگ از بینی برای حداقل ۳ روز
آب ریزش بینی با یا بدون سرفه که برای بیش از ۱۰ روز تداوم دارد ولی شدیدتر نمیشود.

عفونت های سینوسی معمولا با انجام مراقبتهای فردی و در مرحله ی بعد با استفاده از درمانهای دارویی بهبود میابند ولی در شرایط خاص نیاز به جراحی نیز وجود خواهد داشت.

تست ها و آزمایشات تشخیصی

پزشک برای اینکه بتواند سینوزیت را در بیمار (بالغ یا کودک) تشخیص دهد باید بینی را برای وجود پولیپ معاینه کند، همچنین با تاباندن نور در مقابل سینوسها (ترنسیلومیناسیون) احتمال وجود التهاب را بررسی میکند. راه دیگر دقه کردن بر روی محل سینوسها برای پیدا کردن عفونت است.

گرچه تصویر برداری اشعه x نمیتواند در این مورد کمک شایانی به تشخیص کند ولی با استفاده از اندوسکوپی بینی یا رینوسکوپی میتوان سینوزیت را تشخیص داد. رینوسکوپی معمولا توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی انجام میشود. سایر روشهای تشخیصی با استفاده از تصویر برداری شامل موارد زیر هستند:

CT Scan از نواحی سینوس و مشاهده استخوانها و بافت سینوس
انجام MRI از سینوسها در صورت مشکوک بودن به تومور و یا عفونت قارچی

در صورتی که فرزند شما به سینوزیت مبتلا شده است به طوری که بهبوی حاصل نمیشود و بیماری عودت میکند باید آزمایشات بیشتری انجام شود. این آزمایشات شامل موارد زیر می باشند:

آزمایشات حساسیت
آزمایش خون برای HIV یا سایر مشکلات ضعف سیستم ایمنی
تست عملکرد اجسام مژگانی
سیتولوژی بینی

سینوزیت چطور درمان میشود؟

درمان سینوزیت از دو بخش تشکیل شده است، بخش نخست مربوط به مراقبتهای فردی است و بخش دوم به درمان دارویی مربوط میشود.
مراقبتهای فردی

با رعایت موارد زیر میتوانید به کاهش شدت سینوزیت و کنترل کردن آن کمک زیادی بکنید:

روزانه چند نوبت پارچه یا حوله ی گرم و مرطوب ( داغ شده با بخار آب) بر روی صورت خود قرار دهید.
روزانه مقدار زیادی نوشیدنی مصرف کنید.
انجام بخور و یا قرار گرفتن در معرض بخار آب (مثلا در حمام آب گرم) برای ۲ تا ۴ بار در روز بسیار مفید است.
روزانه چند بار از اسپری نمکی بینی (Nasal Saline) استفاده کنید.
از مرطوب کننده استفاده کنید.

موردی که باید حتما مورد توجه قرار دهید عدم استفاده ی بیش از حد از اسپری ها و مواد رفع احتقان هستند (Decongestants)، این داروها ممکن است در چند روز نخست مصرف بخوبی پاسخگو باشند ولی بعد از ۳ تا ۵ روز مصرف باعث وخیمتر شدن اوضاع خواهند شد. همچنین در صورتی که در ناحیه پیشانی و سینوسها درد احساس میکنید اقدامات زیر برای شما مفید خواهد بود:

اجتناب از در معرض باد و جریان شدید هوا قرار گرفتن
اجتناب از تغییر ناگهانی دما و همچنین خم شدن ناگهانی به سمت جلو
استفاده از استامینوفن و ایبوپروفن

پیشگیری از سینوزیت
درمانهای دارویی

معمولا آنتی بیوتیک ها برای موارد حاد سینوزیت نیاز نیستند. اغلب این عفونت ها به خودی خود از بین خواهند رفت. گرچه آنتی بیوتیکها میتوانند مفید باشند ولی تنها چند روز روند درمان را تسریع میکنند. به طور کلی تجویز آنتی بیوتیک برای افرادی که علائمی چون آبریزش بینی و سرفه دارند و طی ۲ تا ۳ هفته بهبود نمی یابند و تب ۳۹ درجه دارند انجام میشود. همچنین در مواردی که سردرد و درد در ناحیه صورت احساس میشود و تورم شدید در ناحیه چشم دیده میشود نیز تجویز آنتی بیوتیک ضروری است.

همانطور که گفته شد، سینوزیت حاد معمولا طی ۱۰ الی ۱۴ روز بهبود میابد اما سینوزیت مزمن به ۳ الی ۴ هفته زمان نیاز دارد. بعضی از افراد مبتلا به سینوزیت مزمن، ممکن است به درمان های دارویی بیشتری نیاز داشته باشند.

جراحی بزرگتر کردن مجرای ورودی سینوس و تخلیه ی آنها نیز ممکن است در موارد خاصی لازم باشد، به خصوص در مواردی که علائم بیماری بعد از ۳ ماه درمان کماکان پابرجا باشند و یا در افرادی که بیش از ۳ بار در سال به سینوزیت مبتلا میشوند. این دسته از افراد باید حتما تحت نظر متخصص گوش و حلق و بینی باشند.

در موارد نادری نیز ممکن است پیچیدگیهایی وجود داشته باشد، این موارد بسیار کم رخ میدهند و شامل موارد زیر هستند:

آبسه ها
عفونت استخوانی (اوستئومیلیت)
مننژیت
عفونتهای پوستی در اطراف چشم (سلولیت چشمی)

چه اقداماتی برای پیشگیری لازم است؟

شاید مهمترین و اولین اقدام برای پیشگیری از ابتلا به سینوزیت در معرض باد و سرما قرار نگرفتن باشد ولی این تنها کار موجود نیست. موارد زیر میتوانند به شما برای پیشگیری از سینوزیت کمک کنند:

مقدار زیادی میوه و سبزیجات مصرف کنید. این مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدانها و سایر مواد شیمیایی هستند که سیستم ایمنی بدن شما را تقویت میکنند.
هر سال واکسن آنفلوانزا تزریق کنید.
کاهش استرس باعث میشود تا کمتر به بیماری مبتلا شوید. ( » چگونه استرس را در زندگی کاهش دهیم؟ )
به طور مرتب دستان خود را بشویید به خصوص بعد از اینکه با دیگران دست میدهید. ( » آموزش شستن صحیح دستها)
از دودکردن سیگار و قلیان دوری کنید.
نوشیدنی به مقدار کافی مصرف کنید.
در زمانی که به بیماریهای قسمت فوقانی دستگاه تنفس مبتلا شدید و آبریزش بینی داشتید از داروهای دکونژستانت (ضد احتقان) استفاده کنید.
نسبت به درمان آلرژی و حساسیت خود اقدام کنید.
به طور مرتب از دستگاه بخور استفاده کنید تا مجرای تنفسی شما مرطوب باشند.

نتیجه گیری

سینوزیت بیماری ای است که نیاز به مراقبت فردی زیادی دارد و اولین شخصی که میتواند به شما کمک کند، خود شما هستید. با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله میتوانید تا حدود زیادی از ابتلا به بیماری جلوگیری کنید و یا روند بهبودی را تسریع ببخشید.

تاکید داریم که نکات پزشکی گفته شده در این مطلب جایگزین تجویز پزشک نمیشود و تنها برای افزایش اطلاعات شما ذکر شده اند لذا در صورت ابتلا به بیماری حتما با پزشک خود مشورت کنید.
منبع : انجمن عروسانه