“علائم ديابت در كودكان”|تشخیص دیابت کودکان|”درمان دیابت در کودکان”
فهرست سرفصل ها
دیابت کودکان
براساس تحقیقات جهانی سالانه بیش از 70 هزار نوجوان زیر 15 سال به دیابت مبتلا می‌شوند که به عبارتی 200 نوجوان در روز را شامل می‌شود بنابراین تخمین زده می‌شود 500 هزار کودک و نوجوان در محدوده سنی 14 سال در دنیا مبتلا به دیابت باشند. متاسفانه در کشور ایران آمار دقیقی از مبتلایان به دیابت وجود ندارد اما آنچه مسلم است این روند رو به افزایش است زیرا تا پیش از این به ندرت کودک زیر 4 ساله مبتلا دیده می‌شد اما در حال حاضر حتی در نوزاد 15 روزه نیز این بیماری مشاهده شده است.
والدین باید توجه داشته باشند که علائم این بیماری را با بیماری‌های دیگر اشتباه نگیرند زیرا در این صورت روند تشخیص و درمان به تعویق می‌افتد بنابراین ممکن است کودک با علائم حادتری مانند کمای دیابتی مواجه شود. در این حالت کودک قند بالای 300 دارد. آنچه مسلم است اينكه “دیابت در کودکان” و نوجوانان با بزرگسالان متفاوت است و زمانی که والدین متوجه بیماری در فرزندشان می‌شوند، تغییراتی مثل کنترل روزانه و تزریق روزانه در زندگی‌شان اتفاق می‌افتد اما باید حمایت روانی و اجتماعی از آنان انجام شود تا دچار مشکل نشوند.
دیابت نوع یک که معمولا بیشتر کودکان و نوجوانان به آن مبتلا می‌شوند، در شروع، علامت خاصی ندارد و والدین زمانی متوجه ابتلای فرزندشان به دیابت می‌شوند که سلول‌های تولید کننده انسولین ناگهان 80 تا 90 درصد عملکردشان را از دست می‌دهند . دیابت نوع یک، بیماری سیستم دفاعی بدن است و اگر پدر و مادر به موقع متوجه علائم این بیماری نشوند ممکن است زمانی مراجعه کنند که کودک حتی قند بالای 400 دارد. بنابراین در اینجا برخی از علائم هشدار را با هم مرور می‌کنیم.
شب ادراری غیرمعمول
در کودکان تا سن 4 سالگی ممکن است شب‌ادراری وجود داشته باشد اما از این سن به بعد باید نسبت به این مشکل حساس بود. برخی والدین ممکن است تصور کنند شب ادراری کودک به علت مایعاتی است که خورده است یا حتی به اصطلاح سردی‌اش کرده که در این مواقع هم حتی به کودک خوراکی‌های شیرین داده می‌شود. اما والدین باید بدانند وقتی کودک‌شان تا پیش از این مشکلی نداشته و حالا به یکباره دچار مشکل شده باید علت یابی شود.
نوشیدن زیاد آب
طبیعی است وقتی کودک شب‌ادراری داشته باشد، متعاقب آن پُرنوشی هم دارد. به دنبال دفع زیاد آب از بدن، کودک دچار تشنگی و عطش شده و مبتلا به پرنوشی آب می‌شود. اگر کودک و نوزادی نتواند تشنگی خود را بیان کند، در این صورت آب از بدن از طریق ادرار دفع می‌شود ولی فرد نمی‌تواند آب را جبران کند و بدن دچار کم‌آبی شدید می‌شود. وقتی آب بدن زیاد دفع می‌شود، غلظت املاح در خون افزایش پیدا می‌کند. این افزایش غلظت املاح خون باعث بروز احساس تشنگی و خشکی دهان خواهد شد.
کاهش وزن یا افزایش اشتهای کاذب
وقتی کودکی زیاد آب می‌خورد امکان دارد اشتهای خود را برای خوردن غذا از دست بدهد و دچار کاهش وزن شود. این احتمال نیز وجود دارد که کودک دچار اشتهای کاذب شود و به دنبال آن اضافه وزن پیدا کند. کودکی که تا پیش از این وزن طبیعی داشته، افزایش ناگهانی وزن می‌تواند یک علامت قابل تامل باشد.
غافل شدن از علائم دیابت در زمستان و پاییز
از آنجا که دیابت نوع یک در اواخر زمستان و اوایل بهار و همچنین در اواخر تابستان و اوایل پاییز بیشتر رخ می دهد، ممکن است با اتفاقاتی مانند خانه تکانی اواخر زمستان یا فصل مدارس در اوایل پاییز مورد غفلت خانواده ها قرار گیرد. بنابراین با بروز علائم ذکر شده خانواده‌ها نباید تصور کنند که چون زمستان است کودک دچار آنفلوآنزا شده یا وقتی مدارس شروع می‌شود دچار استرس شده است.
وزن تولد نوزاد با بیش از 4 کیلو
اگر نوزادی با وزن بالای 4 کیلو متولد شود این احتمال وجود دارد که مادر به دیابت بارداری مبتلا بوده است زیرا این نوع دیابت می‌تواند بدون علامت باشد. افرادی که مادر‌شان در دوران بارداری دچار “دیابت بارداری” شده، شانس مبتلا شدن این کودکان به دیابت در سنین نوجوانی افزایش می یابد. بنابراین بهتر است مادران باردار در هفته 24 تا 28 بارداری از نظر دیابت کنترل شوند. اگر مادر یا پدر دچار دیابت باشند هم احتمال اینکه فرزندشان بعد از 20 سالگی به دیابت مبتلا شود 30 تا 40 درصد است.
دیابت بارداری
یکی از ضروری ترین نیازهای مادر در دوران بارداری، داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب است تا از افزایش گلوکز و انسولین کودک جلوگیری کند. افزایش گلوکز و انسولین از نشانه های ابتلا به دیابت و سندرم متابولیک هستند.
مطالعات نشان می دهند که بر خلاف باور عمومی، مادر باردار لازم نیست به اندازه دو نفر غذا بخورد. کیفیت رژیم غذایی مادر در دوران بارداری نقش مهمی در رشد جنین و همچنین سطح گلوکز و انسولین کودک بعد از تولد ایفا می کند. بر اساس تحقیقات رژیم غذایی غنی از چربی در دوران بارداری منجر به دیابت در کودک می شود حتی اگر مادر، مبتلا به دیابت و چاقی نباشد. به این معنی که سطح گلوکز و انسولین خون کودک بالا بوده و مقاومت انسولین نیز در او مشاهده می شود.
رژیم غذایی نامناسب مادر، تکامل پانکراس (لوزالمعده) جنین را تحت تاثیر قرار می دهد. پانکراس مسئول تولید هورمون انسولین در بدن است.
از سوی دیگر زمانی که مادر باردار به اندازه کافی مواد غذایی مصرف نکند، ذخایر گلوکز بافت های جنین کاهش می یابند تا مقدار کافی از این قند در اختیار مغز قرار گیرد. این رویداد منجر به کاهش رشد جنین می شود. در صورتی که مادر به میزان کافی انرژی دریافت کند، میانگین وزن نوزاد در هنگام تولد 3/300 تا 3/5 کیلوگرم خواهد بود.
پژوهشگران معتقدند که در حدود نیمی از زنان از رژیم های غذایی با کیفیت پایین پیروی می کنند که سرشار از منابع حیوانی و چربی های اشباع و فاقد کربوهیدرات ها، سبزیجات و منابع گیاهی است. همچنین بیش از یک سوم زنان عادت های غذایی نامناسب داشته و این عادات را در دوران بارداری نیز ترک نمی کنند.
لازم است به مادران آگاهی داده شود که در دوران بارداری رژیم غذایی مناسب و سالم داشته باشند که حاوی همه گروه های غذایی به میزان کافی باشد. برای دستیابی به این هدف بهتر است که از یک متخصص تغذیه کمک گرفته شود.
چک کردن قند کودکان و نوجوانان
چک کردن قند کودکان و نوجوانان چهار بار در روز ضروری است. کودکان فعالیت بیشتری دارند و ممکن است در غذا خوردن خیلی محتاط نباشند از این رو برای پیشگیری از افزایش یا کاهش قند بهتر است قند مدام چک شود. علائم افزایش قند؛ پرادراری، سستی، بی حالی و تغییر در خلق است. قند بالا برعکس افت قند به یکباره اتفاق نمی افتد و ممکن است به علت تب یا مثلا دندان درد ایجاد شده باشد. اگر قند بالا برود و به حدود 200 تا250 برسد عملا در خانه کاری از دست کسی بر نمی آید و بهتر است کودک را به نزدیک ترین بیمارستان برسانید.
درمان دیابت در کودکان
دیابت نوع ۱ نیاز به درمان مادام العمر دارد تا بتوان سطح قند خون را در محدوده ی مجاز نگه داشت. درمان در کودکان باید به گونه ای باشد که در رشد و نمو طبیعی کودک خللی ایجاد نکند. هنگامی که کودکان کوچکتر به بیماری “دیابت نوع 1” مبتلا می شوند، والدین مسئول کنترل قند خونشان خواهند بود. با بزرگ تر شدن کودک، می توان مسئولیت های بیشتری را در قبال مراقبت از بیماری دیابت به عهده ی کودک گذاشت.
1- تزریق انسولین به صورت روزانه و چند نوبت در روز و یا استفاده از پمپ انسولین. برحسب سن و نیاز کودک، آمیزه ای ازانواع انسولین برای کودک تجویز می‌شود تا درطول روز و شب مورد استفاده قراردهد.
2- پایش سطح قند خون به صورت روزانه و چند بار در روز با استفاده از دستگاه های تست قند خون خانگی
3- داشتن یک برنامه ی غذایی منظم به طوری که مصرف کربوهیدرات ها کاملا در طول روز پخش شده باشد. علت انجام این کار این است که میزان قند خون بعد از مصرف یک وعده ی غذایی به یک باره بالا نرود.
4- معاینات پزشکی به صورت منظم و به منظور تنظیم و نظارت بر درمان های مورد نیاز. آزمایش ها باید به طور منظم انجام شوند تا اگر نشانه هایی از عوارضی مانند: بیماری های چشم، کلیه، قلب، رگ های خونی و عصبی وجود داشت، مشاهده و تشخیص داده شود.
5- درمان ketoacidosis دیابتی شامل تزریق مایعات از طریق رگ (داخل وریدی یا IV) به منظور جبران کمبود آب در بدن و به تعادل رساندن الکترولیت ها و استفاده از انسولین برای کاهش سطح قند خون و جلوگیری از تولید کتونها در بدن می شود.
پدر و مادر باید از نزدیک با گروه درمان دیابت، یعنی پزشک، آموزشگر دیابت و کارشناس تغذیه کارکنند، تا میزان قند خون کودک درحد امکان نزدیک به مقدار طبیعی باقی بماند.
گردآوری از مجله اینترنتی همراه باعلم
منبع:aftabir.com